gönderen Kapibara » 12 Kas 2007, 06:19 Oldukça eski bir şema olup mazisi 1974'lü yıllara kadar uzanıyor.
Eğer doğru ise şemanın FAIRCHILD firmasının tasarımı olduğu yazıyor.
Bu devreden doğal olarak Hi-end veya Odyofil sonucu beklemeyin fakat bu verdiği sesin kötü olduğu anlamına da gelmesin.
TDA2030, TDA2050 ve benzeri entegre amplifikatörlerden çok daha iyi ses verdiğini söyleyebilirim, özellikle de düşük volumlerde iken bile basları oldukça sağlam. Tabi herkesin kendine göre değerlendirmesi farklı olacaktır.
Şemayı bulduğum forumda bu devrenin verdiği sesi beğenen de var beğenmeyen de.
Yine aynı forumda yayınlanan "HP333 distortion analyser" cihazı ile ölçülmüş distorsiyon değerleri aşağıda ki gibidir.
Distortion vs frequency
1khz 0.07 %
10khz 0.08 %
20khz 0.1 %
30khz 0.12 %
Distortion vs power output at 1 khz
0.5 watt 0.17 %
1.5 watt 0.12 %
4 watt 0.05 %
12 watt 0.16 %
17 watt 0.5 %
20 watt 4 %
Bu amplifikatör daha çok giriş seviyesindeki kullanıcılar için gözükse de canı sıkılan deneyimli kullanıcıların ilgisini de çekecektir diye düşünüyorum.
Daha önce yine buna benzer basit ama işe yarar türde sayılan,Darlington Çıkışlı HI-FI Amplifikatör devresine benzediğini söyleyebilirim.
Hatta bu devrede de çıkış transistörü olarak yine TIP142 ve 147 çiftini kullandım ama gerçek olanları değil, sahte olanlarını. Zaten henüz elimize bu transistör çiftinin hakiki versiyonu geçemedi. Elinizde hali hazırda, sahte olmayan BDW83 ve 84 çifti varsa onları da kullanılabilirsiniz ama bu devre için biraz fazla lüks olur.
Bence onları 100-150W güç aralığındaki diğer devre şemaları için saklayın.
Çıkış transistörü olarak devreye uygun başka darlington çıkış çifti de seçebilirsiniz, bu birazda imkanlarınızla ilgili olacaktır. Lakin şu aralar ülkemiz piyasasında tanesi 1 YTL civarında bulunan sahte TIP 142 ve 147 çifti bu devre için oldukça uygun duruyor.
Devre daha çok giriş seviyesindeki kullanıcılara hitap ettiğinden, pcb nin yapımıyla ilgili bilgiler vermeyi de uygun görüyorum. Pcb nin bulunduğu dosyayı lazer yazıcınızdan koyu toner ayarıyla kuşe kağıdına çıkış aldıktan sonra, uygun ölçülerde kestiğimiz bakır plaketimizi resimdeki gibi paketliyoruz.
Paketlemeden önce plaketin yüzeyinin iyice temiz olduğundan emin olun, hatta ince bir zımpara ile fazla ovalamadan hafiften bi zımpara işlemine tabi tutun. Isıya dayanıklı sert bir zemin üzerine koyup plaketin bakır kaplı yüzeyi tarafından, ütü hayli sıcak iken yaklaşık 10 dakika kadar iyice ütülüyoruz. Kullandığınız ütü buharlı ise, buharsız konuma alıyor ve ütüye asla su koymuyoruz.
Ütülerken dikkat etmemiz gereken en önemli noktalardan biri de pcb nin kenar kısımları. Bu kısımlar genelde iyi ütülenemediği için kağıdı pcb den ayırırken tonerin de kağıtla birlikte kalktığını görürsünüz, o yüzden kenara yakın bölümleri tekrar gözden geçirin.
Yine ütüleme esnasında, ütü ile plakete çok fazla basınç uygulamayın, aksi takdirde toner etrafa yayılıp birbirine yakın yolların arasının kapanmasına neden olacaktır. Lakin tonerin az da olsa yayıldığını pcb ye bastığınız küçük yazılardan anlayacaksınız ama bu pek sorun olmayacaktır. Ütü işi bittikten sonra paketi açıyor ama asla kağıdı plaketten ayırmıyoruz. Kağıdın kenarlarını kesip suyun içine atıyor ve kağıdın iyice yumuşamasını bekliyoruz.
Çıkarılmaya hazır hale gelen kağıt genelde resimdeki gibi gözükecektir. Artık rahatça kağıdı çıkarıp geri kalan kağıt artıklarını da musluk altında parmağımızla hafifçe bastırıp ovalayarak temizleyebiliriz.
Bakır kaplı alanda kağıt artığı kalmadığından emin olduktan sonra pcb yi bi kenara koyup kurutuyoruz ve resimdeki gibi bi hal aldığını görüyoruz. Pcb artık hazırladığımız asit çözeltisine atmak için hazır konumda.
Çözeltiyi hazırlamak için tuz ruhu, perhidrol, plastik veya cam bir kab'a ihtiyacımız var. Sakın metal bir kap kullanmayın, zira pcb deki bakır yolları eriten çözelti kullandığınız kab'ı da eritecektir. Tuz ruhunu bakkal veya marketten, perhidrolü ise eczaneden değil toptan parfümeri satan yerlerden alın. Eczanedekiler genelde %6 lık tır ve pek işimize yaramaz, bize ise %30 luk olan perhidrol gerekli. Eczanelerde genelde servet değerinde satılan bu %30 luk perhidrolun litresini toptan parfümeri satan yerlerde yaklaşık 3 veya 4 YTL civarında alabilirsiniz.
Hatta geçen gün gidip 3 litre alıp kenara koydum.
Plastik kabımızın içine koyacağımız çözeltinin üçte ikisini tuzruhu, üçte birini ise perhidrol koyarak hazırlıyoruz. Tabi bu oran aslında sabit olmayıp elinizdeki tuzruhu ve perhidrolun % lik değerleriyle alakalı.
Bi kaç deneme yaparak uygun oranı bulmaya çalışmaktan başka çareniz yok. Benim tavsiyem üç te iki tuz ruhu, üçte bir perhidrol. Artık plaketi çözeltiye atabiliriz. Bu işlemi açık havada yapmanız ve çıkan dumanı asla solumamanız gerektiğini söylememe gerek yok sanırım.
Plaketin üstündeki yolların iyice eridiğinden emin olduktan sonra pcb yi çözelti içinden elimizi deydirmeden alıyoruz, iyice yıkayıp asitten arındırıyoruz. Bakır yolların üzerinde kalan toneri ise benzin, tiner veya benzer maddelerle silip temizliyoruz.
Pcb artık delme işlemi için hazır.
Deliklerini de açtıktan sonra artık lehimleme işlemine geçebiliriz.
Lehimlemeye ilk önce yüksekliği en düşük olan malzemelerden başlayın ve bütün yarıiletkenlerin lehimleme işini en sona bırakın. İlk önce köprüler, sonra dirençler vs şeklinde devam edebilirsiniz. Trimpot olarak resimdeki her iki türü de kullanabilirsiniz ama bulabilirseniz çok turlu olanı tercih edin, ayar yapması hem daha kolay hem de daha hassas.
Diğer trimpotun ayar düğmesi yanda olduğundan, tam önüne denk gelen Q1 yüzünden ayarlaması biraz güçleşiyor, o yüzden Q1 i öne doğru biraz yamultuyoruz.
Q1 olarak BC550C ve buna uygun ayak bağlantısına sahip transistör kullanacaksanız montajı resimdeki gibi yapıyoruz,
Q1 olarak 2N5961 ve buna uygun ayak bağlantısına sahip başka bir transistör kullancaksanız o zaman bu resme göre lehimliyoruz.
Q1 için BC550C seçtiyseniz en az on adet alın elinizde bulunsun. Hepsini tek tek ölçü aletinin hFE kısmında ölçün ve hFE leri 500 civarında olan birbirine en yakın değeri veren iki tanesini seçip kullanın. Ölçtüklerimin içinden hFE
değeri 400 den 600 e kadar farklı değerde olanlar vardı, hatta bir tanesi BC550B tipiydi ve bunun değeri 300 civarındaydı.
Aklınızda bulunsun bu devre için bize yüksek hFE değerine sahip olanlar lazım. Besleme katında FR302 kullanmak zorunda değilsiniz. benim elimde o an onlar olduğu için kullandım. En az 3 Amper 50 Volt değerinde uygun bir doğrultucu seçebilirsiniz.
Devrenin çıkış katında ki transistörleri soğutmak için haliyle en basitinden aliminyumdan bir soğutcuya ihtiyacımız var. Tam bu noktada dikkatinizi çıkış trasistörlerinin arasındaki 32mm. lik mesafeye çekmek istiyorum. Transistörleri bu şekilde yerleştirdik ve pcb yi de bu doğrultuda tasarladık çünkü soğutucu olarak bu devre için farklı bi çözümümüz var. Olayı ucuza halledebilmek için aliminyum soğutucu olarak bir zamanlar evlerimizde kullandığımız ikilik perde kornişi kullanıyoruz.
Kestikten sonra kenarlarındaki çapakları eğe ile alıyor ve bütün yüzeyini zımpara ile temizleyip parlatıyoruz.
Bunları artık plastikten yapıyorlar ama hurdacılarda kolaylıkla bulabileceğinizden eminim.
Resimdeki devrede gördüğünüz yaklaşık 20cm. uzunluğundaki soğutcu yetti de arttı bile. Yok ben tam güçte saatlerce çalıştırırım diyorsanız, kornişi beş on santim daha uzun kesin gitsin.
Devreyi yukarıdan bastırıp esnetirseniz devrenin altındaki bağlantılar soğutcu üzerinde kısa devre olacağından bu kısmı yalıtmamız gerek. Uygun bi yalıtım maddesiyle burayı kaplıyoruz. İnce bir muşamba veya plastik branda benzeri birşey işinizi görebilir. Termal pad bulabilirseniz ne ala. Devrenin altına destek olması içinde kornişin ortasında ki kanala 15cm. lik bir lastik parçası koyup devrenin esnemesini engelliyoruz.
Devrenin bitmiş haline artık turuncu kablolardan 30 Volt AC verip deneyebiliriz.
Baskı devre ve yerleştirme çizimlerini vermeden olmaz.
Malzeme listesi :
R1 10 K
R2 15 K
R3 120 K
R4 150 K Trimpot
R5 150 Ohm
R6 47 Ohm
R7 4,7 K 0,5W
R8 1 K 0,5W
R9 2,2 Ohm
C1 10uF 25V
C2 22uF 50V
C3 100uF 50V
C4 220uF 10V
C5 2200uF 63V
C6 100pF 63V
C7 470nF 63V
C8 4700uF 63V
C9 4700uF 63V
C10 470nF 63V
C11 470nF 63V
C12 2X680nF 63V
D1 1N4148
D2 1N4148
D3 1N4148
D4 FR302
D5 FR302
D6 FR302
D7 FR302
Q1 BC550C
Q2 TIP142
Q3 TIP147
DIY Audio Türkiye Facebook Sayfası
gönderen Kapibara » 23 Kas 2008, 01:34