gönderen hamist » 17 Kas 2012, 21:15 -bu amplifikator iyi mi?
ya da
-ne kadar iyi?
Sonrasında bir çok uzman oluşuverir bir an'da, bu ampli. en iyi (?) ...
Doğrusu hangisi ve diy penceresinden bakarsak hangisi hem iyi hem de herkesin kolayca yapabileceği bir devredir?
Bu sorunun doğru cevabı nedeyse yok, zira ''en iyi'' kime göre, hangi tür müzik yelpazesine göre ve elbette hangi malzeme ile?
Denilirki, tabii a class oluyor, SE en doğal sesleri verir ve bu nedenle en iyi amlifikatordür.
Hayır arkadaş, ciddi audio testleri yapma imkanı bulursak, göreceğiz ki, sinus tabanlı kaynak ile çok iyi gözüken SE(single ended)
kare dalga testine sokulduğunda aktif transistorun çalıştığı alternansta çok iyi, akım kontrolu yapan transistorun alternansında
gözardı edilebilecek olsa da bir miktar kayıp(deformasyon) kaçınılmaz gözüküyor.
Söylemek istediğim şu, RAS32 , benim WCF dahil SE uygulamalarım prensibinde çalışan tüm SE ampli.ler için bu sorun ne yazık ki bir gerçek.
Çalışmalarım gösterdiki, en iyi ampli. a class balanced olanları.
Neden?
Bu devreler her iki alternası da aktif olarak kontrol altında tuttukları için, alternansların herhangi birinde özellikle slew-rate
testi yaptığımızda herhangi bir bozulma olması ancak tercihlerimiz nedeni iledir.
SE devrelerde alternanslardan biri akım regulatoru tarafından kontrol edildiğinden, bu transistorun diğer transistore getirdiği
yük, özellikle 10KHz den itibaren toff dediğimiz bölgede bozulma yaratıyor, başta da söylediğim gibi bu sadece kare dalga testinde
ortaya çıkan bir sorun, sinus sınırları içinde böyle bir sorun görmek diy şartlarında mümkün değil.
Peki bunun ne zararı var?
Eğer hedef doğal sesler ise, ''doğal sesler sadece sinus kökenli değil'', çok karmaşık bir dalga formuna sahip ve özellikle
üst frekanslar sınırında bir çok doğal harmonik aynı şekilde sistemden geçebilmeli ki, farklı derinlikler hissedilebilsin.
Eğer bu noktada kayıplar söz konusu olursa, muhtemeldir ki doğallıktan uzaklaşılmış olacaktır.
O halde bir ampli. yapmak istersek ve bunda hedef olabildiğince doğal tınılar ise, benim şu an'a kadarki gözlemlerim,
bunun en iyi yolunun a class balanced amli.ler olduğunu söylüyor.
Hatta balanced olmasa da, bir çok kimse tarafından pek hoş görülmese de ''PUSH-PULL'' olanlar.
Bu devrelerde her iki transistorde amplifiye anlamında kendi alternanslarında aktiftir.
Bu nedenle en alt frekanslardan en üst frekanslara kadar, kullanılan tasarım ve malzemelerin elverdiği oranda
sonsuz ses kalitesine ulaşmak mümkün gözükmektedir.
Tabii burada da bir sorun var, hangi tür tasarım?
b ya da ab class ampli.lerde bir termistor, diod veya çok kere bir transistor ile termal kompanzasyon mümkün
ve bu tür devreler yıllardır sorunsuzca her alanda kullanılmaktadır.
Termal kompanzasyon; dissipation dolayısı ile yükselmek isteyen akımı kontrol altında tutabilmek için kullanılan
bazı komponent ya da yarı iletkenlerin (termistor, diod, transistor gibi) ısıya karşı tepkileri değerlendirilerek yapılır.
Ancak söz konusu a class olduğunda ve diy ortamı düşünüldüğünde, 10-15 derece ile 70 dereceler üzerine doğru uzanma ihtimali olan
ısıl bandın termal kompanzasonu, ancak devrenin hakkı olan soğutucu boyutları ve kalitesi ile mümkün gözükmektedir.
O halde biz diy yolcuları ne yapmalıyız da gerçek anlamda iyi bir ampl. yapabilmeliyiz?
Son derece kazık yerden bu soru...
Bulduğumuz her devrenin gerçek bir ampl. devresi olma ihtimalinin çok düşük olabileceğini ihtimalllerimiz arasına almalıyız ki,
hayal kırıklığı doğduğunda müzik ruhumuz ölmesin.
Daha önce vurguladığım bir noktayı tekrar ederek devam edeyim.
fB hattına paralel en küçük kapasite bir referanstır.
Transistorlerin base ya da gate lerine seri dirençlerin en küçük oluşu da bir referanstır.
fB dirençlerinin oranları kazanç adına değişmez bir değerdir, ancak bu oranın en düşük değerlikli dirençlerle
yapılmış olması en büyük avantajlardan biridir.Zira düşük değerlikli dirençler, düşük empedans ve dolayısı ile
yüksek hız ifadesine katkıda bulunmaktadır.
Peki hangi ampl. hi-fi veya hi-end duvarına yaklaşma şansı bulabilir?
Evet a class, ama SE değil, balanced ve/veya push-pul çok iyi bir tasarım ile yapılabilecek en iyi ampli. statusune
sahip olabilme ihtimaline sahiptir.
Bu noktada başlarda sözünü ettiğim kompanzasyonu hatırlatayım.
A class devrelerde termal kompanzasyon, devrelerini gördüğümüz bir çok uzmanın, soğutucu kalitesi ve boyutları ile
aştıkları bir sorundur.
Eğer siz o devreyi basite indirgeyip yetersiz bir soğutucu ile düşünürseniz ve bunu bir de herhangi bir malzeme kalitesi
ile yaparsanız, kusura bakmayın hüsran kaçınılmazdır.
O zaman, diyorum ki, diy bazlı yapılabilecek en iyi a class ampli.ler akım kompanzasyonu tabanlı devrelerdir.
Bunun diyaudiotr deki gördüğüm kadarı ile tek örneği benim paylaştığım WCF SE ampl.dir,ki %50 verim de ayrı artısıdır.
Hayır hayır benim devrem en iyidir gibi bir iddiam haklı olsa da yoktur.
Hemen ekleyeyeyim, ras32, ki aslında bu kurgu mr ras. a ait değildir,
Zira patent müessesine bakıldığında yıllar öncesinden yanılmıyorsam bir amerikalıya aittir,
akım reg. tabanlıdır ve devre sağlıklı oluşturulduğunda soğutucu şartlarına bakmaksızın sabit akım altında çalışır.
Tek sorun bu devrelerin veriminin %25 üzerine çıkamamasıdır.
Ancak şu bir gerçek ki, akım kompanzasyonu tabanlı devreler soğutucunuz yettiği sürece her türlü ısıl şartlar altında sabit
akım demektir.Bunu termal kompanzasyon ile sağlamak günümüze kadar mümkün olduysa da ben görmedim.
Ve bu sabit akım şartlarında değişken ısıl şartlarda herhangi bir olumsuz ses etkisi gözlemlemedim.
Akım kompanzasyonu tabanlı balanced ve unbalanced bir örnek için daha çalışmalarım devam ediyor, dileğim o ki,
hedeflediğim şartları gerçekleştireyim de burada ne demek isediğimi daha iyi anlatayım.
Konunun sonuna bir not düşmek istiyorum.
b class amlpl.lere hep burun kıvrılarak bakılır.
Çünkü bu ampl.lerde çıkış transistorleri neg. ve pos. alternansları paylaşırlar.
Biri pos. alternanslarda aktif ise, diğeri neg. alternanslarda aktiftir ve birinden diğerine geçiş sırasında
çok küçük de olsa bir boşluk oluştuğu ve bu boşluğun bir tür distortion oluşturduğu(cross distortion) gerçeği vardır
ya da günümüz teknolojisinde de hala böyle kabul edilir.
Ne yazık ki ben böyle bir cross distortion unu henüz göremedim, ancak kötü bias sonucunda gördüklerim hariç.
Bu nedenle audio ampl. devrelerinde opamp kullanılmasına da pek hoş görülü olunmaz, zira opamplar büyük bir alanda b class
çalışırlar.
Ama bir devrede opamp kullanılması sizi şaşırtmasın, zira söz konusu cross distortion genellikle güç devresinde kullanılan
transistorlerin, gücü dolayısı ile oluşan geniş yüzeylerinin kapasitesi sonucudur.
Her tür hi-fi ve hi-end cihazlarda kullanım alanı bulan opampların, audio pwr.ampl. sözkonusu olduğunda
haksızlığa uğradığı düşüncesindeyim.
Bunu söylerken üzerinde çalıştığım unbalanced devrede opamp kullanacak olmama mazaret oluşturmak istemediğim tanıyanlarım
tarafından tahmin edilecektir.
Selamlarımla
gönderen Bedri® » 30 Eyl 2010, 11:22
