DIY Audio Türkiye Forum

[e_cag]

Ben de izlemedeyim. Hele konu toplu malzeme siparişi, kart hazırlanması boyutuna ulaşırsa, varım.

[Hazar]

Forumda ilerleme var, bir günde on mesaj
Bir sonraki hareketin de benden gelmesi lazım aslında..

[e154]

bir kaç projede benden gelebilir tabii doktorun yardımıyla. bide para bulsam...

[drhardware]

Ben de izlemedeyim. Hele konu toplu malzeme siparişi, kart hazırlanması boyutuna ulaşırsa, varım.

Derken, bu projenin PCB tasarımı vs tamamen bitmiş durumda. Malzeme temini konusunda size fikir verebilirim. Dışarıdan alınması gerekli olan malzemeler yalnızca 2SK170 ve LM3875 dir. Belki dikkatli kulaklar için on-board kondansatörleri de (Panasonic FC/FM veya Nichicon Muse) ithal etmek gerekebilir. Geri kalanlar yerli piyasadan temin edilebilir.
Bu arada merak edenler için projenin mevcut durumu;

Arkadaki yamuk yumuk şey regüleli güç kaynağı. Öylesine bi soğutucuya yerleştirdim. Son hali diil yani! Sağ ve sol yandakiler malum amplifikatörler. Alttaki yerde duran kart dağıtım ve power on delay devresi. En arkadakiler 35A köprüler ve 10,000u/80v Nichicon ana rezervuar kondansları, onların arkasında da 225VA 2x30v toroidim yatıyor.
Dün akşam yaptığım takiribi 2 saatlik dinleme testinde RMS değer olarak ortalama kanal başı 20W çekmeme rağmen bu soğutucularla bile 3875 ler 35-40°C bandını geçmezken, ilginçtir LT1083 lerim hiç ısınmadı (2 saat sonunda 25°C)!
Ses halen çok etkileyici, üstelik kaynak laptopum ve hoparlörler harcı alem seslendirme işi...

[IEEE]

selamlar..madem böyle mükemmel bir gainclone yapmaya karar veriyoruz bari bir de dc servo ekleyelim birbirine seri bağlanmış kondansatörlerden kurtulalım derim.çok pahalı mkp kondansatörlerden daha ucuza gelir.hem ses kalitesi de artmış olur.şu anda ben yapmış olduğum gainclone da giriş kuplaj kondansatörü kullanmadım ve fark anlaşılıyor..sesler daha berrak..nasıl olur sizce böyle bir devre eklesek

[drhardware]

Aslında şu an masamdaki yeni proje DC servolu bir amplifikatör. Ancak daha yüksek çıkışlı ve hibrit.
DC dekuplaj kondansatörlerinden kurtulmanın tek yolu DC servo , ancak servo devresinde kullanılacak opampın offset karakteri ve daha da önemlisi geri beslemedeki ve klamp diyotlarına paralel olan kondansatörlerin (0.47uF) nitelikleri en az DC kuplaj kondansatörü kadar önemli. Bu konumlardaki kondansatörler muhakkak Metalize Polyproplen (MKP) veya Metalize Mylar seçilmelidir. Aksi takdirde DC servosuz amplifikatörde kalitesiz dekuplaj kondansatörlerindekinden çok daha kötü sonuçlar alınır.
Diğer yandan, bu proje tamamlanmış, uygulanmış ve sonuç alınmış durumdadır. Açıkçası herhangi bir ekleme yapmayı düşünmem.
DC Servolu bir chipamp uygulaması yapacaksan sonuçlandırıp, sonuçlarıyla birlikte yayımlayabilirsin.

[drhardware]

Yok aslında haklısınız, açık bi cevap vermemişim.
Teknik olarak; evet uygulanabilir,
Sonuç alınır mı? evet çok da güzel olur.
İlla inverted mi kullanmak gerekir? Hayır, her iki şekilde de kullanılabilir. Ancak inverted gainclone lerin diğerlerine (non-inverted) göre daha güzel ses verdiğine dair bir şehir efsanesi vardır. Lakin inverted gaincloneleri sürmek çok zordur. Giriş empedansları hem düşüktür hem de geri besleme bakımlarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bufferimiz işte tam da bu durumun menfi etkilerini ortadan kaldırmak için tasarlanmış bişey olduğundan, inverted gainclone girişine cuk oturur.
Bugün uygulama detayları hakkında detaylı bir yazı yazacağım.
Kolay gelsin.

[drhardware]

Eveeeeet,
Geldik projemizin güç kaynağını inceleyip uygulama notlarını vereceğimiz ikinci kısmına..

Güç kaynağı dizaynı tamamen bana aittir. Simetrik regüleli ve rail başına çift voltajlı bir yapısı vardır. Regüle kısmından önce doğrultucu ve transformatör vardır ki ileride teknik verilerini yayımlayacağım.
Neden regüleli? Diye soracak olursak;
Daha önce besleme kondansatörlerinin önemini anlatan yazımda da belirttiğim üzere, amplifikatörler; yük yapıları gereği çalışma esnasında sürekli değişken hacimde ve frekansta akım ihtiyacı gösteren devrelerdir. Buna bağlı olarak, salt köprü ve kondansatörlerden oluşan stabil güç kaynaklarının adı üzerinde stabil kalabilmelerini sağlamak oldukça güçtür. Büyük kapasiteli ve düşük özdeş dirençli kondansatörler stabiliteyi artırsalar da özellikle anma gücüne yakın güçlerde çalıştırılan amplifikatörlerde orantısız sinyal ve detay kayıpları olabilmektedir.
Güç amplifikatörlerinde regüleli güç kaynağı kullanımı çok yaygın bir uygulama değildir. Çünkü;
1- DIY Audio gurularından pek çoğu regüleli besleme devrelerinin yeterince "hızlı" olmadığını ve özellikle yüksek frekanslarda değişken çıkış gösterebileceklerini düşünürler.
2- Regüleli güç kaynağı, yapısı gereği bazı sınırlamalar getirir. Bunların başında da akım sınırlaması gelir. Akım sınırlaması, amplifikatörün yüksek güçlerdeki hareket alanını sınırlar.
3- Regüleli güç kaynağı, başlı başına bir güç harcama merkezidir! Zaten güç harcama konusunda epey cömert olan lineer amplifikatörlerin fazladan güç harcamasına ve ısı üretimine ihtiyaçları olmadığı düşünülür.
4- Yüksek akım kapasiteli ve yüksek voltajlı regüleli güç kaynağı yapmak zordur.
Bütün bunlar dikkate alındığında güç amplifikatörü için bir regüleli güç kaynağı yapmak manasız görülebilir. Ancak;
1- Kaliteli bir regülatör tasarımı amplifikatörün yüksek frekans cevabını etkilemeyecek hatta düzeltecektir. Bunu ölçerek anlayabilirsiniz. (Mevcut devreyi bir gaincloneye bağlayarak girişine 10Hz ile 10Khz arası sinyaller uygulayıp tam yükte çalıştırarak besleme gerilimlerini ölçebilir ve imkanınız varsa osiloskopta besleme kanallarının dalga şekillerini inceleyebilirsiniz) Kaliteli bir regülatör tasarlamak için illa ayrışık elemanlar kullanmak gerekmez. Örneğin LT1083 ve LM338 bu iş için oldukça yeterlidir. Her ne kadar yüksek frekans PSRR oranları düşük frekanslara göre düşük kalsa da, besleyeceğiniz devrenin (gainclone) PSRR oranlarını eklediğinizde ortaya oldukça iyi bir regülasyon çıkar.
2- Akım sınırlamasını bir engel olarak ortadan kaldırmanın yolu, gainclone entegresine yakın bir yerlere en az 2-3A ripple kapasiteli bir on-board kondansatör koymaktır.
3- Regülesiz güç kaynağı ile beslenen bir gainclonede de ilgili gerilim düşümü bu entegre üzerinde olacağından toplam ısı üretimi ve güç kaybı neredeyse aynıdır. Yani bu önerme yanlıştır.
4- Doğrudur ama hazır regüle entegreleriyle bu sorun da aşılır.
Tabii bütün bunlar demek değildir ki; "bu mükemmel bir besleme devresidir ve herhangi bir modifikasyon gerektirmez!"

[drhardware]

Devreyi basitçe inceleyecek olursak;
Doğrultucudan geçip ana rezervuarları dolduran DC gerilimlerimiz. DC1 ve DC2 kanallarından regüle devremize girer. Dikkat edilirse, dizayn simetrik olması rağmen gerilim girişlerimiz aynı yöndedir. Çünkü bu güç seviyesinde simetrik regülatör ne yazık ki üretilmemektedir. Dolayısıyla + rail regülatörlerimiz olan LT1083 leri her iki kanalda ters yönde kullanarak simetrik gerilim elde ettik. Ancak alttaki regülatörümüzün çıkışını, diğer railin şasisine bağlayarak relatif olarak bu LT1083 ün referansından (GND) (-) gerilim elde etmiş olduk. Bu devreyi asla ortak uçlu trafolarla elde etmek mümkün değildir. Bu devrede LT1083 lerden önce hiçbir şekilde GND noktası yoktur. Her iki rail de birbirinden bağımsızdır.
LT1083 lerimizi trimpotla ayarlı kıldık ki isteyen uygulamacılar istedikleri gerilimle çalıştırabilsinler gainclonelerini. Kişisel tercihim simetrik 30v dur ancak isteyenler 20 ila 40v arası bir gerilim seçip kullanabilirler. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, çıkış geriliminin giriş geriliminden en fazl 10v farklı olması gerektiğidir. Ayrıca LT1083 ler muhakkak soğutulmalıdır.
LT1083 lerin ardından klasik simetrik regülatörlerimiz olan LM317/337 ler var ve takriben 15v a set edilmiş durumdalar. Çıkışlarında da stabilite yükü olarak iki adet led bulunmakta. 20 şer mA çeken bu yükler sayesinde hem LT1083 ler hem de LM317/337 ikilisinin minimum akım gereksinimi karşılanıyor. +/-15v kanalı yalnızca buffer devremiz için gerilim sağlıyor ve teorik olarak 12+40mA = 52mA yük akımı sürüyor.
Regüle devremizi kurduktan sonra enerji gainclonelere ulaşmadan önce muhakkak R1 ve R4 trimpotlarıyla LT1083 lerin çıkışını arzu edilen voltaj seviyesine ayarlamamız gerekiyor.
Ayrıca LT1083 yerine aynı bacak dizilişine sahip olan LM338 kullanılabilir.

[drhardware]

Aşağıda amplifikatör kısmının PCB tasarımı var.

PCB nin sol tarafı beslemeye ayrılmış, sağ tarafında da buffer ve diğer sinyal personeli mevcut. DC dekuplajı için kullanılan 4u7 (büyük olan) metalize polyesterdir. Yine aktif bootstrap devresinin AC kuplajı 1u luk MKT kondansatörle sağlandı. Arzu eden arkadaşlar her iki pozisyon için MKC ve MKP kondansatörler kullanabilirler. Sanırım sinyal hattı için en iyi netice MKP ile bootstrap devresi içinse MKC kondansatörle alınabilir. Ancak mevcut kondansatör kombinasyonu ile de gayet iyi sonuç alındığını söyleyebilirim.
Diğer yandan ben hem sinyal transistörü hem de CCS transistörü için 2SK170BL kullandım. Değişik uygulamacılar, sinyal için 2SK170 ve CCS için J310 kullanıp güzel sonuçlar almışlar. Nedeni J310 un daha iyi Ids değerlerine sahip olması ve akım regülasyonunda daha başarılı olması. Ancak Pedja'nın da belirttiği üzere her iki hatta her üç pozisyon için de 2SK170 kullanılabilir ve sonik netice çok farklı olmaz.
Kullanılan bütün dirençler Vishay MRS25 serisi 0.6W ve %1 toleransa sahip. Özellikle karbon direnç kullanmadım. Ancak başka seçeneği olmayan arkadaşlar illa karbon kullanacaklarsa %1 içerisinden match etmeli ve en az 0.5W lık kullanmalılar. Aksi takdirde akım gürültüsü fazla olacaktır ve distorsiyon artacaktır.
Besleme hattındaki 1,500uF/35v (veya 50) luk rezervuar kondansatörlerinin neden orada olduğunu izah ettim. Bu pozisyonda ne kadar küçük ESR li kondansatör kullanılırsa o kadar iyi olur. Çekmecemde hali hazırda 4 adet Panasonic FM serisi ve anma ripple akımı 3,300mA olan kondansatör bulunduğundan onları kullandım. Tavsiyem daha kalitesiz birşey kullanmamanız yönünde özellikle de yüksek güç talebi olan arkadaşlar.
Montajda dikkat edilecek ek bir konu yok. Ancak ilk çalıştırmada buffer için bias ayarı yapılmalı. Pedja'nın ve diğer uygulamacıların tavsiyesi 6mA dir. Genel olarak 5 ila 7mA arasında herhangi bir bias yeterlidir. Bias ayarlamak için +15v dışındaki tüm güç bağlantılarını yapın, çıkışta hoparlör ve girişte sinyal kaynağı bağlı olmamalıdır. Yaklaiık 5sn süreyle devreyi çalıştırın ve +15v besleme ile devrenin +15v girişi arasına bir milampermetre bağlayın. Çokturlu trimpotu yavaş yavaş ayarlayarak 6mA i sağlayın. Trimpotu bu durumda bırakarak takriben 1dk süresince akımın stabil olmasını bekleyin. Bu esnada biasın stabilitesini test etmek için IRF510 un gövdesini parmağınızla ısıtarak biasın artmasını gözleyin. Maksimum 0.5mA kadar artış normaldir. Eğer daha fazla artış veya tam tersine azalma varsa IRF510 unuz sorunlu demektir.
Sanırım devre hakkında söylenebilecekler bundan ibaret.
Bundan sonraki konumuz sistemin ayaklandırılması ve ek dağıtım kartı.. O zamana kadar sağlıcakla kalın.