3. Kabin yapımı göründüğü kadar kolay bir süreç değil. Dört köşe bir kabin yapıp, üç yuvarlak delik açıp kutuyu da elyafla doldurmak maalesef iş görmüyor. Çoğu marangoza marangozluk öğretmek durumundayız. Elin adamı evinde kendi kendine yapıyor bu işi, bizim deneyimli marangoza elinin altında hemen her türlü ekipman olduğu halde bir freze ile kontur yaptıramıyoruz. Yapılan kabinin önüne bez buluyoruz ama tutturacak plastikleri maalesef. Bunlar malzeme sorunları ve kabin işçiliği meseleleri.
3a. Ama kabin nasıl hesaplanır derseniz işte T/S parametreleri burada devreye giriyor. Elinizde bu parametreler varsa, ya matematiğe kuvvet uğraşacaksınız ya da bir yazılım kullanacaksınız. Internet de bedava ya da profesyonel çeşitli yazılımlar var. İyi olanlarının avantajı simülasyon yaparak akustik değerleri bitmiş kabin üzerinde gözlemleyebiliyorsunuz. Burada farklı yaklaşımlar var, ama Beyma gibi üreticiler tavsiye edilen çeşitli hoparlör kombinasyonlarını ve kabin hesaplarını da veriyorlar ki bu aslında büyük bir avantaj. Ya da Internet üzerinde DIY meraklılarının profesyonellere taş çıkartacak seviyede kaliteli ancak yoğun bir emek isteyen tasarımlarını paylaştıkları sistemlerden birini deneyeceksiniz. Burada da sorun yine tasarlanan sistemlerdeki hoparlör, filtre malzemelerini bulmak ve tabiî ki o kalitede işçiliği marangoz olmadan yaptırmak olarak önünüzde duruyor.
http://www.humblehomemadehifi.com/
http://www.silcom.com/~aludwig/
3c. Kapalı kabin, portlu (vented-bas reflex), transmission line, horn, vs. vs. Şimdi burada önümüzde HiFi olarak ancak iki seçenek var. Ya kapalı kabin ya da portlu kabin. Diğerleri tasarım, hoparlör vs. açısından şu anda tavsiye etmiyorum. İki yada üçüncü projeniz olabilir belki ama. Bant geçiren kabin tasarımları ise ancak ev sineması gibi sistemlere uygun. Dolayısıyla burada şu noktayı göz önünde bulundurmanız gerekecektir. Eğer bas-reflex kullanacaksanız port tasarımınızın kesin ve hesaplanana uygun olması şarttır. Eğer üretici tavsiyesine uygun yaparsanız tamamdır ama hesaplayacaksanız duruma hakim olmalısınız. Bu tür tasarımlar kritiktir ve emeğinizin boşa gitmesine yol açabilir, tıpkı RAS100 veya RAS300 amfi yapmak gibi. Belki mosfet’leri yakmazsınız, bir ses çıkar ama çıkan ses nedir o tartışılır. Kapalı kabinler ise hataları affeder, yaklaşık değerler akustik olarak çok daha kabul edilebilir.
3d. Bir şekilde kabini hesapladınız. Kesinlikle 18’lik mdf kullanacaksınız ama tavsiyem iç yüzeylere de kontraplak gelecek şekilde bir tasarım yapmanız. Bu şekilde sistemi desteklemiş oluyorsunuz. Kutuyu oluştururken Dr. Hardware’in de dediği gibi sadece vidalarla tutturup sonradan gerekirse açarız mantığı gütmeyin. Mutlaka “kaliteli ahşap tutkalı”, tercihen denizcilikte kullanılan cinsten sağlam bir ürün kullanılmalı ve işkence ile sıkıca preslenmelidir. Eğer benim gibi ithal bulup preslemek yerine ayrıca bir de vidalarsanız bu da oluyor. Yalnızca kullandığınız tutkalın bu işe uygun olup olmadığından emin olun. Ben gene işkence öneririm, sadece benim marangozu ikna edemedim. “Abi dünya gelse kimse ayıramaz bunları” dedi ve bitti. Panellerin 45 derece eğimli kesilmesi ciddi bir sorun. Çoğu marangoz bunu yapamıyor, makina olsa da gereğine inanmıyor. Ben de pek ısrarlı değilim, eğer düzgün bir işçilik olursa köşeleri üstüste bindirmek daha kolay ve sağlam. MDF sert ve yüzeyi parlak bir malzeme, 45 derecelik kesimlerde vida kullanılamadığı gibi kayma yapabilir deniyor. Çok inandırıcı değil ama beni ülkemin marangozlarına emanet ettiler, ne yapayım.
3e. DIY sitelerindeki tasarımlara bakarken iki noktanın nasıl yapıldığını merak etmiştim. Hoparlör ön panele gömülü, yani dışa doğru değil de ön panel ile hemzemin (flash) olarak monte ediliyordu. Bu çok önemli bir ayrıntı, özellikle orta ve tiz seslerde kabinin sivri köşelerinde oluşan rezonans ciddi bir sorun. İkincisi ise mdf’ye ağaç vidası ile montaj yerine “tee-nut” denilen vidalı sistemle hoparlörü monte etmek. Bu durumda hem çok daha sağlam durmasını sağlayarak istenmeyen titreşimleri engellemek hem de takıp çıkarma denemeleri sırasında ahşabı deforme etmemek mümkün oluyordu. Bu tee-nut denilen dalganın “ahşap somunu” olduğu ve Perşembe pazarı dahil bütün vidacılarda bulunduğunu anlayana kadar bilumum marangozlarla muhatap olup cıvata kataloğu karıştırdım bir ay boyunca . Ya ne gerek var demeyin, kesinlikle böyle yapılacak Vidalamak için kullandığınız somunların da başlarının kesik olması, dışarı taşmaması çok önemli. Bu konularda daha abartmak isterseniz hoparlörü içerden kelepçeleyerek kabine tutturabilirsiniz. Zor ve masraflı, ancak high-end uygulamalarında belirli tasarımlara öneririm, tamamen şahsi kanaatim olmak koşuluyla.
3f. Yine gezinirken DIY sitelerinde, “bracing” diye başka bir kavram ile karşılaştım. İstenmeyen titreşimler için kabin içine destek koymaktan, ön-yan panellerin birleşme yerlerine dirsek desteği koymak, içerden çıta ile birleşme yerlerini desteklemek gibi detaylardan oluşuyor. Bu da kesinlikle gerekli, belki iki yollu stüdyo tiplerinde MDF’nin kalınlığından dolayı gerek kalmayabilir ama yüksekliği 30cm’yi aşan her tasarım için bence şart.