DIY Audio Türkiye Forum

[hamix]

Merhaba,
Bu forumdaki ilk mesajım, yanlış alana yazıyorsam lütfen kusura bakmayın. Lambalı-transistörlü-entegre devreli amplifikatörlerin bir karşılaştırması var mı forumda bilmiyorum. Forumda veya başka bir kaynakta bir karşılaştırma tavsiye edebilir misiniz?
Bir de transistörlü apmlifikatörlerin normal transistörlü olanları ile MOSFET'li olanları arasında nasıl bir üstünlük - avantaj söz konusudur? Elektronik konusunda biraz tecrübesi olan ve "iyi" ses dinlemek isteyen birisine ne tavsiye edersiniz? Ne tür bir amplifikatör yapımına yönelmeliyim?
Teşekkürler.

[drhardware]

O zaman "aramıza hoşgeldin" demek lazım öncelikle..
Transistörlü-Lambalı, Transistörlü-Entegreli mukayeseleri her zaman yapılır. Aslolan bir amplifikatörün komponent yapısı değil, duysal kalitesidir.
Çok pahalı lambalarla çok kalitesiz bir amplifikatör dizayn edilebileceği gibi 5$ lık entegrelerle tahminlerinin çok ötesinde sonuçlar alınabilir... Örnek her zaman verdiğim gibi 47Labs ın HI-END ürünü olan gaincardtır..
Bu manada,
Amplifikatör seçimi,
- Hoparlörlerinin teknik özelliklerine,
- Dinlemek istediğin müziğin yapısına,
- Dinleme sıklığına,
- Dinleme ortamına,
- Kaynaklarının teknik yapısına,
- Estetik kaygılarına,
- Ve de en önemlisi kulak zevkine göre değişiklik gösterebilir. Yani rezistif yüklerle elde edilmiş % 0.00000 bilmem kaç distorsiyon oranları ya da bilmem kaç bin watlık çıkış güçleri, kulak zevkinin yanında hiçbir anlam ifade etmez. Ama kısaca mukayese yapılacak olursa;
- Transistörlü ve entegreli amplifikatörler akım kaynağı olarak çalışırken lambalı olanları gerilim kaynağı olarak çalışıp yük üzerinde güce dönüştürürler. Bu anlamda, solid state ürünlerin çıkış katlarında akımdan kaynaklanan bir gürültü mevcutken lambalılarda bu gürültü önemsenmeyecek kadar azdır.
- Lambalılar, yüksek gerilimle çalıştıklarından dinamik sahaları çok geniştir. Besleme limitasyonları çok geniş olduğundan kırpma limitleri de oldukça yüksektir. Kısacası yüksek dinamikli parçalarda solid state ye göre daha iyi sonuç verirler.
- Lambalıların slew rateleri düşük olduğundan, daha müzikal sounda sahip olmalarına rağmen detaycı değildirler. Lambalı amplifikatörlerle analitik dinleme yapmak olası değildir. Ancak uzun süreli ve yormayan dinleme yapılabilir ki bu bile bir avantajdır.
- Lambalarla yüksek çıkış seviyelerine ulaşmak çok güçtür. Ancak hifi dinleycisi için bunun bir anlamı yoktur. En düşük hassasiyetli hoparlörle bile 100W ın üstündeki bir seviyede dinleme yapmak imkansızdır.
- Lambalı devrelerde kullanılan giriş ve çıkış trafoları, sesin linearitesini etkiler. Bu yüzden lamba dinleyicilerinin belirli bir sound kalıbına kulakları alışmıştır. Bu kalıp genellikle renkli ve non lineerdir. Gerçek sesi duyduklarında rahatsız olurlar. Biz bu gerçekliğe "analitik" ses diyoruz.
- Giriş çıkış empedansları ve slew rate uyumluluğu endişeleri yüzünden lambalı amplifikatör kullananların aynı şekilde lambalı preamplifikatör ve lambalı kaynaklar kullanması ihtiza eder. Kaliteli bir turntable kullanıp LP dinliyorsanız sorun yoktur ancak yolunuz CDP lerden veya başka digital kaynaklardan geçiyorsa, her ne kadar bazılarının çıkış katları lambalı yapılsa da, sisteminizin lambalı olmasının hiçbir anlamı kalmayacaktır. Çünkü her durumda DAC solid state yapıdadır ve kaynak yapısını da DAC ın dinamikleri belirler..

Kısacası, derim ki, "eskiye rağbet olsa bit pazarına nur yağardı". Kişisel olarak tercihim yarıiletkenlerden yanadır. Detay severim, opera dinlerim.. Açıkçası lambalı bir amplifikatörden ne klasik müzik ne de vokal dinlemek istemezdim.

Gelelim uygulamaya. Elektronik deneyiminiz ne olursa olsun. DIY Audio farklı birşeydir. Elektronik konusunda bildiklerinizi unutun. Eğer ampli yapmak istiyorsanız sıfırdan başlayın ve kendinize bir TDA2030 veya LM1875 gainclone yapın. Ama kurallarına uygun biçimde. Kuralları nedir derseniz forumu okuyun, yetmezse buraya yazın ki yardımcı olabilelim. Sonuç sizi şaşırtacaktır.

Kolay gelsin.

[hamix]

Hoşbuldum, ama gerçek anlamıyla "hoşbuldum".
Dr Hardware ayrıntılı cevap için çok teşekkür ediyorum.
20 yıl kadar önce, bir plâk dinlemiştim. Bir latin müziğiydi. O perküzyonların sesi, o gitarın sesi.. sanki yanıbaşımda çalınıyor gibiydi. Kıt bilgimle hatırlıyorum, transistörlü (hem de 2N3055 gibi kılıfı olan) bir amplifikatördü.
O günden sonra iyi müzik dinleme isteği hiç eksilmedi.
TBA810'lar, TDA2030'lar geldi geçti elimden birşeyler yapmaya çalıştım. Ama ne şase bağlantısı nasıl yapılır onu biliyordum ne de "hoparlör kutusu" nedir onu.
Sonra bit pazarından bir çift AKAI kabin aldım. (SR-GA302, 70W, 3 yollu bas refleks, 35 Hz-28kHz), "amerikan pasajından" da bir SONY CD player alıp, STK465 ile bir de amplifikatör yaptım. Bugüne kadar dinledim. Taa ki VESTEL DVD player'ın üstüne koyduğum SONY CD playerim VESTEL'in o muhteşem sarsıntıları yüzünden bozulana kadar. Yeni bir CD player almaya karar verdim, bu arada da EPE denilen derginin son sayısında A sınıfı transistörlü bir amplifikatör projesi yayınlanmaya başladı. İşte o zaman karar verdim sistemimi elden geçirmeye ve bu site ile forumu buldum.
Bir karar vermem gerekiyor:
Lambalı bir amplifikatörü yapabilecek durumda değilim; klasik müzik ağırlıklı olmak üzere hemen her türlü müziği dinliyorum, STK'lı amplifikatörümden aldığım sesten de memnun değilim. (Belki de problem hoparlörlerimden, bunu da bilmiyorum) Sadece bu noktada bir yol ayırımında olduğumu biliyorum, tecrübeli "ses"çilerden rica ediyorum, yönümü nereye çevirmeliyim? Somut olarak tavsiye edebileceğiniz bir proje işimi kolaylaştıracaktır.
Teşekkür ediyorum.

[drhardware]

Bakınız bizim JFET bufferli LM3875 projesi...
Çine toplu PCB siparişi veriliyor şu an, malzemelerin bulunabilirliği yüksek ve ses kalitesi bakımından chipampların tepe noktası diyebilirim..
Ayrıca toplu iş yapmanın avantajlarını da düşünürseniz bence kaçırmayın.
Kolay gelsin.