DIY Audio Türkiye Forum

[Kapibara]

Kendime 5.1 ses sistemi yapmaya çalıştım ve TDA2050
tümdevresi ile 5 kanalı tasarladım. Kanal başına 32W RMS bana
fazlasıyla yeterli. Bas kanalı içinde çıkışı transistör destekli
TDA2030 ile yapılmış 50W RMS lik bir amplifikatörle yetinmeye
çalışıyorum.

Sorunumuz ise, devreyi ses kartına taktığımızda başlıyor.
Girişte hiç işaret yok iken hoparlörlerden neredeyse hemen hemen hiç
ses yok diyebilirim yani çıkış gayet temiz.
Ses kartına bağlantıyı yapar yapmaz, tıpkı kasetlerdekine benzer bi
hisleme sesi mevcut, ses kartını mute konumuna almakta durumda en ufak bi değişiklik yapmıyor.
Ses kartı Audigy 2 ZS ve kulaklık ile kullanımda bi his sesini duymak mümkün değil, gayet sorunsuz.

Muhtemel bi empedans uyumsuzluğu ile mi karşı karşıyayız acaba ?

Amplifikatörlerin girişine aşağıdaki şekildeki gibi iki direnç ilave
ettiğimide belirteyim. Bunları koymadığım takdirde TDA2050 nin
500 KOhm luk emdansı kulaklık sürebilen bi kaynağın çıkışına fazla
hassas geliyor. Sanırım genelde hemen hemen her anfi için bu durum
geçerli galiba.


Tüm kanallar da dirençler aynı şekilde ve bütün kanalları tek tek denedim his sesi hepsinde aynı şekilde geliyor.
Başka bi pc nin ses kartına ve cdrom sürücünün kulaklık çıkışına takılarak da denendi yine aynı fakat biraz daha farklı bir his sesiyle. Ses kaynağının tipine göre değişiklik gösteriyor gibi.
Fakat ses seviyesini %30 civarında açınca o his sesini duymak mümkün olmuyor, tabi çok kısık seste bişeyler dinleyecekseniz durum kötü.
Amfi girişlerinde potansiyometre kullanmadım, biliyorum kullansam daha kötü olacak, logaritmik pot bulmak biraz zor hatta kalitelisi daha da zor. Ses şiddetini zaten pc den ayarlayabiliyorum o yüzden gerek görmedim.
Bu arada devre simetrik besleme kullanmıyor, tek kaynaktan beslenerek yapıldı ve bütün devreler aynı güç kaynağını kullanıyor. Besleme gerilimi 38V civarında.

Bu iki direnç ilavesinden başka yapabileceğim bir şey var mı acaba ?
Opamplardan yapılmış buffer devreler çözüm olabilir mi ?

[drhardware]

Aslında bu devrede de bir hata var. Şöyle ki;

100R seri ve 100R giriş yükü bence yanlış bir kombinasyon. 100 ohm giriş yükü için çok düşük bir değer. Zaten normalde bizim uygulamalarımızda da görebileceğin gibi genelde 10K-50K arası bir direnç yük olarak kullanılır.

Diğer yandan ses kartının çıkışına direkt olarak amplifikatörü bağlamak bence başka bir hata. Her durumda araya muhakkak pot eklemek gerekir. Ayrıca Audigy Zs gibi bir kart için araya kondansatör eklemene gerek yok. Kondansatör DC dekuplajı içindir ve böyle bir kartta DC offset bulunmaz.

Bahsettiğin şey kısaca dip gürültüsü olarak anılır ve bir kaç sebebi olabilir,

- Kaynaktan kaynaklanan gürültü yani ses kartından,
- Blendajsız kablo ile sinyal taşıma,
- Blenday üzerinden uzun mesafeli şasi taşıma,
- Şasi bağlantısındaki hatalı bağlantılar,
- Girişte pot olmaması.
- Giriş yükü olmaması.

Ayrıca doğal olarak giriş yükü olmadığı sürece amplifikatörün mutlaka gürültü yapacaktır.

- Amplifikatörünü kısa ve blendajlı kablolarla PC ye bağla,
- Şasi bağlantısını tek bir noktadan ve tek bir kabloyla yap. Kesinlikle iki veya üç ayrı hattan şasi bağlama!
- Mutlaka (lineer veya logaritmik) bir pot bağla girişe. Bu aynı zamanda giriş yükü olarak işlev görecektir.

Başka sorun olursa çekinme.
Kolay gelsin.

[Kapibara]

Girişteki dirençler dediğiniz gibi biraz abes duruyor ama onları koymadığım zaman gürültü daha da çok artıyor.
Bu arada ses sinyalı taşıyan bütün kablolar blendajlı.
Aslında girişte hiç işaret yokken hiç bi sorun yok. Daha çok ses kartına veya başka bir kaynağa olan bağlantıyı yapar yapmaz ses kartı mute konumunda olsa bile sanki bi yerden kaçak bi işaret araya karışıyormuş izlenimi veriyor.

Cevaplarınıza bakınca kafamda birden bi ışık belirdi.
Sanırım ben ses kartına giden jackların şaselerini de lehimledim ve pc nin şasesindeki gürültüyü ampilfikatöre taşıyorum. Çünkü şu an ses kartının (ki ses kartının şaseside pc nin şasesine bağlı olabilir büyük ihtimal, Audigy 2 ZS çıkış yükünü iki ayrı hattan mı veriyor yoksa çıkışla şase arasında mı veriyor bilmiyorum) şasesi ile amplifikatörün şaseleri birbirine bağlı durumda.
Emin değilim ama akşama eve gider gitmez hemen bi deneme yapıp sonucu yazacağım.

[bykoz]

şaseye bağlı olan direncin yerine 1n---100n arası kondansatör deneyin. eğer volume potu kullanmıyorsanız ses maks açıkmış gibi olduğundan tıslamayı kesmeniz zor olabilir.

[djoz]

şaseye bağlı olan direncin yerine 1n---100n arası kondansatör deneyin. eğer volume potu kullanmıyorsanız ses maks açıkmış gibi olduğundan tıslamayı kesmeniz zor olabilir.

Yalnız bu şekilde tıslamayı gidermek uğruna tizleri komple kesmiş olur ki arkadaşın böyle birşey isteyeceğini pek sanmıyorum...

[Kapibara]

Yapacağımı söyledim denemelerde şu an için bi işe yaramadı fakat sorunun tam olarak neden kaynaklandığını anlamaya bi adım daha yaklaştım gibi.
Aslında yaptığım bağlantıları görseniz olayın en başından yanlış olduğunu tecrübeli arkadaşlar hemen anlayacaktır.
Toplamda altı adet anfi var bunlar ikişer ikişer olmak üzere üç ayrı PCB üstünde. Beslemenin doğrultma ve kaynak dekuplaj kondansatörleri tek bir kartta duruyor ve diğer iki karta besleme buradan kabloyla taşınıyor ve bu işlemi biraz hatalı yaptığımı düşünmeye başladım çünkü diğer iki karta kaynak dekuplaj kondansatörü eklediğimde ayrı bi parazit daha oluşuyor ne hikmetse hiç takmazsan parazit yok. Bu daha önce hiç karşılaşmadığım bi durum.
Besleme ve bütün devre kartları BAS kabinin içinde bi şekilde monteli duruyor, anfiye kutu yapmaya uğraşmayayım diye bu yolu seçtim.
Gerçi bu kadar tuhaf bağlantıya rağmen girişte işaret yokken devre yine de tamamen sessiz diye iddia ediyorum, problem girişe sinyal verildiğinde başlıyor. Başlıyor ama sadece bir PCB üstündeki iki anfiye giriş sinyali verince sorun yok aslında hatta tam bu esnada "tamam hallettim" diye sevinmiştim bile. Ama diğer karttaki anfinin de girişine sinyali verince hep birlikte yine tıslamaya başladılar. Şase bağlantılarında kesin bi hata var diye düşünüyorum.

Girişten şaseye bağladığım direnci giriş yükü olsun diye kullanıyorum aslında, pot kullanmadığım için.
Hiç koymazsam veya bu direncin değerini 10K gibi değerleri çıkarırsam girişte gürültü hissedilmeye başlanıyor.
100 ohm luk direnç olmasına rağmen ses kartından sesi %80 seviyelerine çıkardığımda yeterince tatmin edici ses alabiliyorum.
Bu dirence paralel bi kondansatör bağladığınızda doğal olarak tiz sesler koyduğunuz kondansatörün değerine göre kayboluyor. Koysam bile en fazla 100 veya 220 pF gibi bişey koyarım. 1nf veya 100 nf gibi kondansatör takarsanız çıkışta boğuk bi ses elde ediliyor ki bunu da hiç kimse istemez.

Biraz canım sıkıldığı için kısa bi süre ara verip sonra bütün projeyi tekrar en baştan monte etmeyi düşünüyorum, sorunu çözünce bütün ayrıntılarıyla buraya aktaracağım.

[tamircihasan]

kardeş girişe sadece bir pot koyacaksın başka birşey yok. çoğuy ses kartında bu durum oluyor birde şöyle bir durum var eğer anfiyi topraklı prize takıyorsan (tda 2050 lerin beslemesindeki gnd yi şehir cereyanının toprağına bağladı isen aynı durum meydana geliyor ben bizzat yaşadım.) bilgisayar anfi arasındaki hatta stereo pot kullanacaksın potun dış metal aksamınada gnd yi vericeksin bu şekilde tıslamayı büyük ölçüde azaltırsın hatta hiç kalmaz. ayrıca entegrelerin girişlerinden şaseye doğru 10 ohm değil 22k direnç kullanacaksın potu ise 10k kullanacaksın (nedeni: unbalanced sinyal iletilen durumlarda en iyi verimi alabilmek için yük direnci 10k kullanılır zaten burdada potun 1 ve 3 numaralı bacakları arasındaki direnç bu işe yarıyor) kardeş dediğim gibi pot ile dene ondan sonra mutlaka sonucu bildir...

[e154]

amfilerin giriş lerine 4-5 k gibi bi direnç koyarak ayırmayı dene

[drhardware]

Dostlar,
Bu gürültü sorunu ayrışık yapılmış (transistör veya FET) amplifkatörlerin genel bir sorunu. Bunu azaltmak mümkün tabii. Kapibaranın düşündüğü girişe 100pF (hatta bence 470pF) iyi bir çözüm. Ama birincisi frekans cevabını zayıflatır, ikincisi faz cevabını bozar ama kesinlikle "hiss" gürültüsünü azaltır.
İkincisi geri besleme direncine paralel 100pF civarında bir kondansatör eklemektir. Ancak bildiğim kadarıyla Kapibara bunu yaptı ve başarılı olamadı. İlginç doğrusu.
Üçüncü çözüm VAS transistörüne kompanzasyon kondansatörü eklemektir. Yani çıkış transistörlerini süren transistörün kollektörü ile beyzi arasına 10-100pF araı bir kondansatör bağlanır. Bu da frekans cevabını bozar ama faz kayması yaratmaz.
Dördüncü çözüm, devrenin altına shield yapmaktır. Çoğu uygulamamızda ground plate uygulamamızın sebebi budur. Şasiye bağlı bir bakır plaka gürültü sorununu %90 çözecektir.
Besleme devresine eklenecek kondansatörler de sorunun çözümünde epey tesirlidir.
Tabii tam "hisss" siz bir ampli için bunların hepsini uygulamakta yarar var.
Örneğin benim uyguladığım RAS100 projesinde Nico nun baskı devresine sadık kaldığım için "hiss" sorunu bir miktar var, ancak henüz yayımlamadığım LM4702 projesinde gorund plate ve tüm diğer tedbirleri uyguladığım için amplifikatörün çalıştığını anlayabilmeniz için çektiği akıma ve soğutucusunun ısınıp ısınmadığına bakmanız gerekiyor. Çünkü en "piezosundan" tweetere kulağımı yapıştırdığım halde ve girişleri açıkken veya kaynak bağlıyken ses duymak imkansız.

[Kapibara]

Uzun bir aradan sonra dün gece tıslayan 5+1 projeme tekrar bi el atayım dedim.
Sorunun kaynağı sonunda belli oldu sayılır. Şasi bağlantılarının yanlış yapılmasından kaynaklanıyor malesef.
Her TDA2050 nin ayrı soğutucusu var hepsi tek tek yani. Bu yüzden bunları soğutuculara yalıtım yapmadan bağladım ayrıca hepsinin kılıfları zaten şasiye bağlı, tek soğutucu olsa bile kısa devre olamazlardı.
Lakin kazın ayağı öyle değilmiş. Birbirinden bağımsız beş ayrı soğutucu bloğuna şasiyi taşımış oldum böylece, hemde farklı noktalardan. Soğutucuların ayaklarına birer kablo lehimleyip bunları ilk besleme çıkış noktasında birleştirdiğimde tıslama sesi yaklaşık %80 oranında kesildi diyebilirim. Uygun bi zamanda bütün TDA ları yalıtıp soğutcuya o şekilde bağlayacağım, sanırım tıslama daha da azalacaktır, gerçi bu haliyle de dinlenebilir durumda.
Devreleri ilk yaptığımda stereo kullanırım diye yapmıştım daha sonra ilave yapıp 5+1 şekline dönüştürdüğüm için PCB ler biraz uydurmasyon oldu. 5+1 için tasarlanmış bi PCB ye sahip değiller o yüzden çokta fazla bişey beklemiyorum kalite açısından. Zaten hoparlörlerimde pek kaliteli sayılmaz, fazla üstüne düşmek istemiyorum.
Böyle dediğime bakmayın, yine de piyasadaki ucuz 5+1 ses sistemlerinden çok daha iyi bir performansa sahip.
Tamamlanınca resimlerini çekip yollarım. Ufak bi hata yüzünden biraz kısa devre oldular sanırım TDA2050 lerin biri veya birkaçı daha yandı o yüzden biraz daha uğraşmam gerek.
5 kanalı TDA2050 ile, sub kanalını ise becerebilirsem anasayfada yayınlanan darlington çıkışlı HI-FI 150W amp. ile süreceğim