DIY Audio Türkiye Forum

[ITHEN]

İlk önce herkese selam.Bu formda amacım hobi olarak ilgilendiğim audio konusunda sizlerden birşeyler öğrenmektir.
Yukarıda yayınladığım devreyi daha önce başka bir formda yayınladım ama fazla ilgi görmedi çalışmamı ya saçma buldular veya yorum getirmeye vakitleri olmadı.

Devre açık şemaya sadık kalınarak yapıldığında 70volta 400watt vermek tedir.(denendi)
Daha önce herhangi bir programda pcb çalışması yapmadığım için çizimde hata olabilir
Bu devre bu kadar tr sayısı ile 135volt veya 150volta 1500watt güç alabilirmiyim
asıl soru bu devre çalışırmı?
teşekürler.
İstiyen olursa eagle'da çizilmiş "brd"dosyalarını atabilirim.

[drhardware]

Dostum aramıza hoşgeldin..
Hobi olarak oldukça ciddi bir uygulama seçmişsin, her ne kadar buradaki herkes bu işi hobi için yapıyor olsa da!
Esasen devrenin orijinal halinin (devre şemasındaki hali!) çalışmaması için bir neden yok. Gerçi elimde MJE15003 ve 15004 hakkında bir veri kaynağı yok ancak sanırım yaklaşık 150W lık BJT ler. Dolayısıyla 3 ünün paralel kullanımıyla nominal 300 ve peak olarak 400W lık ampli yapılabilir.
Açıkçası birileri tarafından neden saçma bulunduğunu da anlamış değilim. Oldukça klasik bir devre.

Diğer yandan şemayı kısaca eleştirmek gerekirse;
Bu güçteki bir devrede muhakkak bazı koruma tedbirleri alınmalıdır:
- Aşırı akım koruması eklenmelidir, besleme gerilimi yüksektir ve bu şartlar altında kısa devre ve benzeri durumlarda çıkış transistörlerinin SOA sınırları kolayca aşılarak yanmasına neden olunur. Ayrıca besleme hattındaki veya hoparlör çıkışındaki sigortaların bu hıza yetişmesi imkansızdır. Evet sigortalar yanar ama transistörler yandıktan bir kaç yüz milisaniye sonra!
- Termal koruma yapılmalı ve çıkış transistörlerinin bağlandığı soğutucuya bağlı ve en azından her iki besleme hattını kontrol eden termik sigorta konmalıdır.
- Hoparlör koruması eklenmelidir. Bu tür yüksek güçlü ve dolayısıyla gerilim kazancı fazla olan devrelerde yüksek DC offset görülebildiği gibi, paralel transistörlerden herhangi biri bir şekilde sature olup bypass gerçekleştiğinde çıkıştaki hoparlör ne kadar sağlam ve güçlü olursa olsun kurtarılamaz!

Şema üzerinden gidilerek bir ses kalitesi kritiği yapmak mümkün olmasa da, girişteki göreceli eski opamp yerine daha modern mesela OPA134, OPA637 veya NE5534 gibi bir opamp kullanılarak ses kalitesinde ciddi artışlar realize edilebilir.

Devrenin belirtildiği gibi 400W (@ 8ohm) verebilmesi için çıkışta ~57v RMS ve 80v peak swing gereklidir, bu durumda 70v luk beslemeyle bu değerler elde edilemeyeceği için bu değerin 4ohm yük için verildiğini varsayıyorum. Bu durumda 41v RMS ve 58v peak swing elde edilecektir. Aynı devreden ~1500W (@4 ohm) elde edilebilmesi için, 78v RMS ve 110v peak swing gerekir ki bu durumda besleme en azından 130-135v olmalıdır. Ve 110v tepe geriliminde 4 ohm yüke yaklaşık 27,5A akım akar, doğrusu kontrolu oldukça güç bir miktar. Ayrıca tam güçte gerekli olan RMS gerilim miktarı besleme geriliminden çıkarıldığında (135-78) 57v ve RMS olarak yaklaşık bu durumda 20A akım akıtılacağından çıkış katında ~1150W bir güç harcaması meydana gelecektir. Kısacası elektrikli sobayı ne ile soğutup 50°C bandına çekebiliyorsanız bu devreyi de aynı şekilde soğutmanız gerekir. Ayrıca 200-250W lık BJT lerden en az 12 şer tane (toplam 24!) kullanarak bu güç kontrol edilebilir. Diğer taraftan, bu transistörlerin Vce ve Vcb gerilimleri kontrol edilmeli ve en az 150v luklardan seçilmelidir. (MJ15024/25)

Aynı zamanda yine bu çalışma koşullarında tepe akım 27,5A olacağından, çıkış katı sürürücülerinin (MJE15030 ve 31) ve VAS katının (MJE340/350) akım kazanç faktörleri (Hfe) hesaplanmalı ve opampın çıkış limitleri (20mA) aşılmamalıdır.

Bütün bunların ardından kısa bir tavsiye;
Başlangıç veya orta seviye deneyimli bir DIY ci için hatta hiçbir DIY ci için böyle bir çalışma tavsiye etmem. Ciddi teknik riskleri ve maliyeti olan bir devre. Ayrıca böyle bir çıkış gücüne kimin ihtiyacı olabilir, onu da anlamak pek mümkün değil.

Yüksek güçlü, kaliteli, çalışan ve daha ucuz bir tasarım arıyorsan yardımcı olabilirim.

Kolay gelsin.

[drhardware]

Son dakika güncellemesi
1500W gibi çılgın bir güç seviyesi ve 110v peak gerilim swingi için girişte opamp yerine discrete (transistörlü/ayrışık) yapı gereklidir, çünkü 15v gibi sefil bir kaynaktan beslenen opampların VAS katı girişi için gerekli swing seviyesini yakalayabilmesi olası değildir. Her ne kadar VAS katının gerilim kazancını hesaplamamış olsam da bu açıktır.
Diğer yandan 1150W güç harcaması ve 1500W saf çıkış gücü dikkate alındığında kanal başına iki adet 1.5KVA lık gerçek güçlü besleme trafosuna + rail başına 50A lik köprü gruplarına ve profesyonel amaçla kullanılacaksa en az 66,000uF/150v, HIFI içinse bunun iki katı temel filtre kondansatörlerine gereksinim duyulacaktır.
Hesaplarıma göre 1150W lık güç harcaması yapan transistör grubunu sürekli olarak 50°C seviyelerinde tutabilmek için 0,02°C/W aktif soğutma ihtiyacı vardır. Yine küçük bir hesaplamayla bunun tahminen 1mt uzunluğunda 10cm yüksekliğinde ve kompleks kanatçık yapısında (geyik boynuzu) pasif ya da en az 30cm olmak kaydıyla aynı soğutucunun bir çift 12cm lik 220v metal gövdeli fanla desteklenmesiyle elde edilebileceğini tespit ettim. Diğer yandan bu hesaplamaya transistörlerin %100 termal transfer katsayısıyla soğutuculara monte edilmesi kaydıyla ulaştım. Pratikte meydana gelebilecek 0,1°C/W lık bir transfer kaybı yüzey sıcaklıklarının takirben 110°C artmasına neden olacaktır ki, standart insulatörlerle bu katsayı ikiye katlanacaktır. Bu durumda daha gelişmiş izolatörler kullanılmalıdır.

[ITHEN]

sayın DRHARDWARE
projojeme gösterdiğin ilgiden ve yapıcı eleştirinden dolayı teşekür ederim.
Yazını okuduktan sonra ver diğin değerler beni hemen araştırmaya itti.İlk önce acık şemadaki orjinal tr ler hakkında bilgi buldum(15003ve15004)

20 AMPERE
POWER TRANSISTORS
COMPLEMENTARY SILICON
140 VOLTS, 250 WATTS


http://pdf1.alldatasheet.com/datasheet- ... 5003G.html
böyle üyük bir çıkış katı hazırlarken çok düşündüm metal tr leri nasıl yerleştireceğim konusunda bu yüzden bende plastik kılıfa yönel dim.Araştırmsalarımv e öneriler sonucunda mj15003 ve 15004 lere en uygun olan plastik kılıfın :2SA1943ve 2SC5200 olduğuna karar verdim

http://pdf1.alldatasheet.com/datasheet- ... C5200.html
koruma önlemleri konusunda gelince,seninde mutlaka gördüğünü varsayarak;ELEKTOR un yayınladığı TITAN2000watt projesindeki koruma devrelerini düşünebilirim
S I X F U N C T I O N S
The integrated protection network consists
of six sub-circuits:
• power-on delay
• transformer voltage sensor
• temperature sensor
• current sensor
• direct-current sensor
• overdrive sensor
The power-on delay ensures that the
relays in the amplifier are energized
50–100 milliseconds after the supply
has been switched on to prevent
switch-on clicks.
The transformer voltage sensor
reacts to the cessation of the secondary
voltage of the mains transformers to
prevent switch-off clicks and crackles.
The temperature sensor responds to
excessive heat sink temperatures, but it
should be noted that this works only in







bazı değişiklikler gerekebilir

opamp konusuna gelince hiç bir bilgi sahibi değilim şu garip 8 bacalılardan saçmalamak istemiyorum verdiğin diğer opampları araştıracağım.

yazında belirtiğin gibi 4Ohm da 1500watlık bi güç elde etmek için 77.5 RMS değere ihtiyaç vardır
VDC = VRMS * 1.414
VDC = 77.5 * 1.414 = ±109.6V DC
ama bizim bu voltajın üzerine çıkmamız gerektiğini göz onünde bulundurursak 2*90volt ACtrafo=+-130volt DC=260volt
ihtiyacımız olacaktır
bukadar büyük trafo ve filitrenin kayıpları mutlaka olur bunları düştüğümüzde elimizde kalan+-120volt DC
peak to peak 4Ohm da 110 volta 27.5 A ise full power da RMS 20 amper diyebiliriz

Bu değerler sonucunda bence soğutmadan önce 2SC5200ler nasıl çalışır.
burda sorum sana bu hesaplar sonucunda ortalama seninde belirttiğin gibi 12 veya 13 er tr yerinne şemadada yaptığım gibi 15 er tane plastik kılıf kullanırsam devre tam güçte çalışırmı? Bana bu güç her gece 6saat lazım
soğutmaya gelince yüksek frekansçıların yaptığı gibi bakırın üzerine montajdan sonra aliminyum kütleye montaj kurtarabilir
arkasına çift fan ???????

Maliyetin ve tüm risklerin farkındayım ama bana en az 2*1000watt bişey lazım çünkü bunun arkasında 8 adet RCF LF18X400
çalıştracağım
Neden hazıra yönelmiyorsun diye düşünebilirsin çalıştığım tesise bu hp leri zar zor aldırdım ikincisi crown veya qsc lere harcanacak para ile sanırım daha fazla cıhazım olur
elimde aussieamplifiers yayınladığı AV1000 gibi şemalarda mevcut ama bana bu daha mantıklı geliyor

KONUYA İLGİNİZE TEKRAR TEŞEKÜR EDERİM YORUMLARINIZ BENİ YETERSİZ OLDUĞUM TEKNİK KONUDA ARAŞTIRMAYA YÖNELTTİ VE BİLGİLENDİRDİ.KONUYA İLGİNİZİN DEVAMINI DİLERİM.

[Kapibara]

Zamanında Elektor dergisinde yayınlanmış 500W lık bir amlifikatör devresi var eğer ilginizi çekerse.
İkisini köprü bağlayıp 1000W gibi bir güç elde edebilirsiniz muhtemelen.

http://rapidshare.com/files/21526458/500W.zip.html

[drhardware]

Dostum Kapibara'nın verdiği linkteki devreyi de gözden geçir bence, ancak köprü kullanımda 8ohm dan düşük yükler tavsiye edilmez.
Bütün bu 8 hoparlörü tek bir ampli üzerinden mi sürmen gerekiyor ve neden?
Örneğin her bir veya iki hoparlör için bir ampli yapsan ve bunları tek bir kutuya koyup çalıştırsan çok daha verimli olur.
Yine örneğin BPA200 projesi denenmiş ve oldukça başarılı bir devredir. Kanal başına 200W RMS ve 395W peak güç üretir (@4ohm). Üstelik sadece 4 adet LM3886 ile yapılır ve maliyeti nedereyse 50YTL dir (trafo hariç).. Üstelik her türlü koruması vardır. BPA lardan örneğin 4 adet yapıp, iki hoparlör paralel olacak şekilde toplamda 8 tanesine yayabilirsin. Üstelik kullanacağın hoparlörler oldukça yüksek hassasiyete sahip (97.5dB @1W) ve bence çok iyi sonuç alırsın.
Diğer yandan, 2SC lerde ısrar etmenin sebebi PCB dizaynı ise bence başka konuları da düşünmen gerekiyor;
- Daha çok transistör, daha fazla kayıp demektir,
- Paralel bağlanan transistörler, aralarında gerilim farkı oluşmaması için Hfe bakımından en kötü ihtimalle %5 içerisinde macth edilmelidir ve bunca transistörü match etmek çok zordur.
- Transistör çoğaldıkça, kullanacağın degenerasyon dirençleri de çoğalacaktır, bu indüktif etkiyi fazlalaştırdığı için amplifikatörün frekans ve faz cevabını bozar.
Bu anlamda ne kadar yüksek güçlü transistörlerden ne kadar az kullanırsan o kadar iyi sonuç alırsın.
Daha da iyisi çıkış katında 250-300W lık vertical MOSFET ler kullanmaktır. Sürülmeleri daha kolaydır ve BJT lere göre daha dayanıklıdırlar.
Ancak bütün bunlardan sonra sana çok daha mantıklı bir tavsiyem olacak,
http://www.41hz.com
Bu sitedeki Truepath kodlu amplifikatör kiti, %95 verimle, köprü bağlantıda 1000W verebilmektedir. Class D çalıştığı için soğutma sorunu yoktur, ses kalitesi AB sınıfı amplifikatörlerle aynıdır, üstelik bu yapmayı planladığın amplifikatörün ses kalitesi hakkında hiçbir fikrimiz yok henüz! Oysa ki 41Hz in kitleri bütün dünyada beğenilerek kullanılır, ben de Amp1 ini deneyip oldukça memnun olmuştum, üstelik HIFI kullanımda!

Class D kullanırsan;
- 1000W köprü gücü almak için yalnızca 1200VA trafoya ihtiyaç duyacaksın,
- Çok basit bir pasif soğutucuyla (0,5°C/W) bütün soğutma derdini çözeceksin,
- Devre üzerinde her türlü (DC Offset, kısa devre, termal vs...) koruma tedbiri olduğu için sadece ampliyle uğraşacaksın.
- Devre maliyeti yalnızca 120$ civarında, beslemesi vs.. eklersen toplamda 300-350$ a malolur.

Diğer yandan bu devre için;
- Devre çalışabilir durumda, ancak sonik sonuçlar hakkında bir yorum yapamam,
- Giriş katı modifiye edilmeli,
- Transistörler macth edilmeli,
- Çok iyi soğutulmalı,
- Çok büyük bir (iki) trafoyla beslenmeli,
- Ve modifiye edilmeden önce muhakkak simulasyonu yapılıp, FFT vs analizleri yapıldıktan sonra imalata geçilmelidir.

Ayrıca dikkat edersen yaptığın PCB dizaynı hakkında henüz bir yorum yapmadım. Böyle bir devre için açıkçası oldukça zayıf kalıyor. Besleme hatları vs. çok ince, gorund dizaynına bakma şansım olmadı ancak orada da sorunlar olma olasılığı var.

Burası bir DIY sitesi ve ben de 25 senedir audio DIY le uğraşırım ama çok zorunlu olmadıkça böyle bir devreyi kendim dizayn etmek hatta modifiye etmek ve bunu uygulayıp profesyonel sonuç almak gibi denemeler yapmam. Kişisel görüşüm 41Hz in Truepath kitinden alıp buz gibi kolanı yudumlarken devrenin çalışmasını seyretmek; 1000W çılgın bir güçtür hele ki bu cins hoparlörler için, spor salonunu seslendirebilirsin kolaylıkla... Ama herşeye rağmen ben diğerini yaparım diyorsan, muhakkak yardım ederim...

Kolay gelsin..

[IEEE]

evet ITHEN hocam bu gücü istiyorsan verimi dolayısı ile kesinlikle class D en iyi çözümdür...diğerleriyle pek uğraşma derim..1000watt rms gerçekten çok ciddi bir güçtür...ama yüksek seste müziğin de ayrı bir tadı var hoparlörün yakınında fazla durmamak kaydı ile çünkü ciddi kulak problemlerine neden olabilir kulak diyaframındaki telciklerin kopması ve kulak hassasiyetinin azalması gibi.. class T den daha da iyi ses veren class D kitleri bulunuyor diyorlar..UCD amp diyorlar bunlara..tabi bunların çeşitleri var.. diyaudio.com dan class D bölümünden bunları araştırabilirsin..ama class T nin de gayet tatmin edici ses verdiğini söylüyorlar..çünkü bunlarda digital power processing yapan başarılı işlemciler mevcut..

Ayrıca başka bir çözüm olarak da sana IR nin class D sürücülerini önerebilirim..geçende bir arkadaşla ortaklaşa IRS2092 entegresi aldık.ben birkaç tane aldım arkadaş 15adet aldı ..+-100volt besleme ile 500watta kadar güç elde edilebiliyor datasheetde yazdığı kadarı ile...amfinin yapımı da kolay..istersen bu amfiden de yapabilirsin.. hangi kolonlara nasıl bağlayacağını kendin ayarlarsın..
http://www.irf.com/product-info/datashe ... rs2092.pdf
http://www.diyaudio.com/forums/showthre ... did=116056 buradan da forumdaki konuya ulaşabilirsin

önünde birçok çözüm var ama ben her halukarda class D tavsiye ederim..
başarılar iyi çalışmalar iyi günler

[berat23]

1000w gibi güçler için kesinlikle t veya d sınıfı amplilere bakmalısn.41hz in 2x500 ve 2x1000w gücünde kitleri var.her yönden bu kitler avantajlı olacaktır.ab sınıfı verim ve ısı yönünden sizi zorlar.6 saat sürekli çalışmada yaz havasında size pasif soğutma yetmeyebilir (ab sınıfı için).neticede bu ampli çalıştığı zaman elektrikli soba kadar ısı yayacak.ilk üretim maliyetiniz ab sınıfında az gibi gözüksede günde 6 saat çalışan bir sistemde enerji tüketiminden kendini amorti edecektir.işin elektrik tüketimi yönünede dikkat etmek gerekir .anladığım kadarıyla ticari bir işletme .

[drhardware]

Esasen 24 adet veya ITHEN in düşündüğü 32 adet transistörü ve de üstüne match edilmesi gerekliliğinden dolayı "ıskarta" payını + trafo fiyat farkını koyarsan, Class T (41Hz) veya IEEE nin belirttiği diğer Class D çözümü bence çok daha ucuza geldiği gibi gayet makul sonuçlar üretir.
Ayrıca hatırımda kalan onlarca başarısız 500W ve üstü AB projesi açıkçası beni bu tür projelerden uzak tutuyor..
Yine de karar arkadaşındır saygı duyar yardımcı oluruz (en azından kendim adına)...

[ITHEN]

Yeni yorumlara teşekürler arkadaşlar.
Kapibara:Bu devrenin imalatında bulundum muhteşem bir devredir elektor un yayınladığı en güzel anfilerden,hatta bu devre hakkında bazı formlara bir iki şey yazmıştım ama "sadece basit bir anfi neden bukadar büyütüyorsun diye cevaplar geldi.
Ama bu şemanın orjinal tr leri piyasa da kalmadı ,sanırım hithachi firması artık bu metal tr leri üretmiyor, bende bu devreyi IRFP240-IRFP9240 ile yapmak istemedim izmir piyasasında bu tr lerin çin malları çok çıkıyor açıkçası güvenemiyorum.
Daha önce elektorun 2SK135-2SJ50 çıkışlı olan240watt lık olanı yaptım Elektorun yayınladığı şemalar güvenilir ama çıkış malzemelerini bulmak biraz zor oluyor.
Drhardware:ellimdeki bu RCF leri 8 adet subbass yapmayı planlıyorum vede bana 2 adet subbass anfisi gerekiyor(4Ohm) için
elimdeki HP lrin verileri doğrultusunda yapmayı planladığım kabninler;




http://www.agentried.co.uk/wsxtra/wsxtra.htm

Bu sistemi yapmayı planladığım yer, görev yaptığım turizm tesisinin deniz kıyısında 900-950 m2 bir alanında burası aynızamanda animasyon disco ve canlı müzik gibi etkinliklerin yapıldığı alan
Şu anda burada kullanılan sistemler aşırı derecede eski ve bakımsız olduklarından dolayı bu projeyi önümüzdeki sezon başına yapmayı düşünüyoruz.
Bu sezon içerisinde bu sistem için fiyat aldığım üç firma oldu,profesyonel anlamda çalışan bana verilen fiatlar ya 10.000€ civarı ve altı yada 35.000€ civarı ve üstü oldu fiat teklifleri içerisinde 8 veya 6 sub 4 veya 8 kafa 7 anfi 1 srossover ve 1adet 16 kanal mixer.Ben bu rakamları hiç bir mantık çerçevesine oturtamadım ve bu rakamlarsa eğer bu işin değeri bende bu rakamlara DİY yaparım diye düşündüm.
Bundan dolayı işe en yukardan bu anfiden başlamak zorunda kaldım yani arkadaşlar bana 2*1000 watt veya üstü bir devre lazım.
Hocam class D ler hakkında fazla bilgi sahibi değilim sadece class D leri genelde oto anfilerinde kullandıklarını biliyorum profesyonel sistemlerde kullnıldığı konusunda bilgi sahibi değilim D ler konusunda atıp tutmak istemiyorum.

Bir önceki yazımda ısınma konusunda transistörleri artırmaktan bahsedip saçmalamışım ama senin dediğin gibi nekadar fazla transistör okadar fazla kayıp bunu düşünememişim.

Diğer arkadaşların da yorumları bu devreden vazgeçmem konusunda hefesimi kırmak istemiyorum vede diğer firmalara yenilmekte istemiyorum mutlaka birşeyler yapmak zorundayım eğer bu devreden vazgeçersem mutlaka birşeyler bulmak gerkecek.

YORUMLARINDAN DOLAYI HERKEZE TEŞEKÜR