DIY Audio Türkiye Forum

[onursal]

Bende bu lambalı sesinin büyüsünün çıkış trafosu ile ne kadar ilgili olduğunu merak ediyorum açıkçası.Band genişliği doğrudan ilgili olmalı da bu beğenilen ikinci harmonikler keza beğenilmeyen üçüncüler ne kadar alakalı.
Bu trafosuz dizaynları uygulayabilmek zaten çok zor olsa gerek,hele ki benim gibi amatörler açısından.Kaldı ki eğer sihir trafoda ise hayal kırıklığı da cabası olur.

Trafoların bir sihiri vardır.
Ama bu senin demiş olduğun şekilde harmoınik veya benzeri şeylerle ilgili değildir.
Devre yapım tekniklerinde İZOLASYON oldukça önemlidir. En ilkel aygıt olan trnasformatörlerin ise hala yeri doldurulamamıştır.
Bir transformatör galvanik olarak diğer devreyi tam anlamıyla izole etmektedir.

Resimde bu tam anlamıyla anlatılmıştır.
Eğer transformatörün büyüsünü tam anlamıyla test etmek istersen bir öneri.
Herhangi bir amplifikatörün girişine uygun empedansta bir transformatör bağla ve gerekli dengelemeyi yap.
Amplifikatördeki gürültü faktörünün (S/N) oldukça düştüğünü daha temiz bir ses elde ettiğini göreceksin.
http://elektronikprojeler.com/index.php?topic=5224.50
Linkte bir başka sitede konu tartışılmış ve tatlıya bağlanmıştır.
Sayfa 3 ten itibaren takip edilebilir.

[Amatör]

Anladığım kadarı ile bu trafoların görevi empedans uygunluğunun yanında manyetik olarak devreleri birbirnden ayırmak.
Bu düşük sinyal seviyesi kayıpsız şekilde sekondere nasıl geçebilir anlayamadım doğrusu.Biraz daha bu trafo mevzusuna çalışmam gerek.
O zaman bu harmonikleri çkış katı üretiyor olmalı değil mi?

[onursal]

Anladığım kadarı ile bu trafoların görevi empedans uygunluğunun yanında manyetik olarak devreleri birbirnden ayırmak.
Bu düşük sinyal seviyesi kayıpsız şekilde sekondere nasıl geçebilir anlayamadım doğrusu.Biraz daha bu trafo mevzusuna çalışmam gerek.
O zaman bu harmonikleri çkış katı üretiyor olmalı değil mi?

Amatör.
Harmoniklere fazla takılmışsın.
İyi bir cihaz harmonik üretmez. Harmonik üreten cihazlar amaçlarının dışında çalışıyor demektir.
Bir transformatör de asla harmonik üretmediği gibi İyi kalite AUDIO transformatörlerde verim %99 dur. Bu da temel olarak sesin genliği ile ilgilidir. Yani bir trafo sadece sesin genliğini değiştirme kuralları içerisinde ölçülür.
220V girişli ve 22V çıkışlı trafoları bilirsin. 220V AC 50Hz girilir ve 22V AC50Hz alınır.
Bu trafodan asla 220V50 Hz girilip te 22V 60Hz veya 100Hz alınamaz.
Şu bilinmelidir.
Bir transformatörün de FREKANS KARAKTERİSTİĞİ vardır. Bu ne demektir.
Ses frekans tekniğinde geçerli olan 20Hz ten 20.000Hz e kadar olan frekanslar bir transformatöre girilip te çıkışında elde edilecek genlik seviyeleri frekanslara göre ne olabilecektir.
50Hz için hesaplanarak sarılmış bir transformatöre 20Hz verirsek çıkıştan almamız gereken genlik olağandan daha düşük olacaktır. Örnekten gidersek 220V 50Hz girdiğimiz bir trafodan çıkışta 22V 50Hz elde ediyorsak, 20Hz girdiğimizde belki de çıkıştan 19.5V elde edebileceğiz. Bu değişken bir transformatörün bakır ve demir kayıpları ile ilgilidir.
İşte AUDIO transformatörlerde bu unsur özel olarak hesaplanmış olduğu için özel yapılmaktadır.
Daha yüksek geçirgenlikli saclar. Örnek 20.000 GAUS ve üzeri. Demir kayıpları azaltılacaktır.
Daha az bakır kaybı için daha az sarım ve yüksek frekanslarda aşırı yüksek direnç ihtiva etmemesi için uygun EMPEDANS seçimi. Bu sebeple çoğu AUDIO transformatörler 600 ohm ile 1Kohm civarı empedans için sarılırlar. (Ara devreler ve izolasyon için)


Bu empedans değeri ses frekans geçişi için uygun niteliktedir ve 20Hz ila 20 KHz arası geçişlerde sorun yaratmaz.
Trafolar devreleri birbirinden MANYETİK olarak ayırmazlar. GALVANİK olarak ayırırlar. Yani bir devredeki DC bileşenler diğer devreye geçemezler. Bir devredeki GRUOUND akımı diğer devreye geçemez. Her iki devrenin kendi GROUND akımları vardır. A devresinin çıkış akımı ile B devresinin giriş akımları (ve genlikleri) birbirlerine karışmazlar.
Çıkış katının ürettiği harmoniklere gelince.
Bir ampli katının THD (Toplam Harmonik Distorsiyon) değeri incelenirse oldukça düşük bir değerlerde olduğu görülecektir. Benim STK 465 i ele alırsak. THD= 4 ohm da %0.2 olarak verildiğini görürüz.
Bu demektir ki çıkışımızdan 10V alıyorsak 10.000mV/1000*2=20mV luk bir değer görürüz.
10 voltluk çıkış genliğindeki 20 milivoltluk toplam harmoniksel bozulmayı kim ne şekilde algılayabilecektir ki
Bu kadar düşük değerlerdeki harmonikler için ben şahsen SES RENGİ ve HARMONİKLER konusuna girmeyi uygun bulmuyorum. Yani harmoniklerin direk olarak sesin kalitesine veya rengine olan etkileri hiçbir KULAK tarafından algılanamaz.
Eğer amplimizin bozulma seviyesi yüksek frekans bölgesinde %2 veya daha üstü ise, alçak frekans bölgesinde ise %5-10 civarı veya üzeri ise o zaman bu konu tartışılabilir.

[Amatör]

Bu trafolar devreleri birleştirirken kullandığımız kondansatörlerin görevini yapıyor gibi..En önemli yanı da şasi akımlarının engellenmesi dolayısı ile gürültünün elimine edilmesi.
Çift beslemeli bir yükselteç veya ön yükselteç için bu işlem aşırı gerekli olmasa gerek diye düşünüyorum.Keza şasi bağlantıları uygun yapıldığında elde edilen gürültü miktarı yeterli sanırım.Tabiiki 100db veya üstü hp müz yok ise..
Ancak sınıf atlatmak üzere tasarlanan cihazlar için bu trafolar neden olmasın.

Ben harmonikler derken 3 boyutlu sahne etkisinden bahsediyorum.Özellikle lambalı cihazların daha kolay sağladığı bu sunumun da çıkış trafosu kaynaklı olduğunu düşünüyorum.Bunun yanında göreceli olsada dinamiklik noksanlığını ve yumuşak,kadifemsi tonalitelerini de çıkış trafosuna bağlıyorum.Doğrumu düşünüyorum bilemiyorum açıkçası.
Mesela bir elektronik müziği lambalı bir ampli ile dinlemek mi,yoksa bu lambalı ile organik bir müzik mi dinlemek istersiniz?

[onursal]

Bu trafolar devreleri birleştirirken kullandığımız kondansatörlerin görevini yapıyor gibi..En önemli yanı da şasi akımlarının engellenmesi dolayısı ile gürültünün elimine edilmesi.
Çift beslemeli bir yükselteç veya ön yükselteç için bu işlem aşırı gerekli olmasa gerek diye düşünüyorum.Keza şasi bağlantıları uygun yapıldığında elde edilen gürültü miktarı yeterli sanırım.Tabiiki 100db veya üstü hp müz yok ise..
Ancak sınıf atlatmak üzere tasarlanan cihazlar için bu trafolar neden olmasın.

Ben harmonikler derken 3 boyutlu sahne etkisinden bahsediyorum.Özellikle lambalı cihazların daha kolay sağladığı bu sunumun da çıkış trafosu kaynaklı olduğunu düşünüyorum.Bunun yanında göreceli olsada dinamiklik noksanlığını ve yumuşak,kadifemsi tonalitelerini de çıkış trafosuna bağlıyorum.Doğrumu düşünüyorum bilemiyorum açıkçası.
Mesela bir elektronik müziği lambalı bir ampli ile dinlemek mi,yoksa bu lambalı ile organik bir müzik mi dinlemek istersiniz?

Hi-Fi tekniğinde 3 boyutlu sahne etkisi diye bir kural yoktur.
Bahsetmiş olduğun kural STEREO kayıt tekniği ile ilgilidir ve bazı kayıt teknikleri ile literetüre geçmiştir.
Temel mikrofon yerleşimleri.
A-B STEREO
X-Y STEREO
M-S STEREO
Mikrofon yerleşimleri ve STEREO kayıt tekniğinin doğru uygulanması ile stereo üçgenindeki geri plan etkisi, Özellikle akustik etkiler hesaba katılarak kayda geçer. Böylece dinleyici uygun koşulları sağladığında aynı sahne etkisini VİRTUAL olarak elde eder.
Elde edilen bu hacim etkisi genellikle EKO şeklindedir. Çünkü bir hacim içerisindeki sahne boyutu fiziksel olarak yansıma kurallarında (AKUSTİK) incelenmektedir.

Kadifemsi tonalite kavramının teknik açıklaması ALT FREKANS bölgesinin kulağa doğru yansıtılması ile açıklanmaktadır.
Özellikle alt duyum sınır frekansının (31Hz civarı) doğru olarak kulağa yansıtılabiliyorsa SES YUMUŞAK deyimi kullanılmaktadır.
Band genişliği daraltılıp ta alt frekans bölgesini 100Hz civarında sınırlarsak genellikle duyumu UĞULTU şeklinde tanımlarız.
Elbette sadece alçak frekans bölgerini işlemek doğru olmaz. Yüksek frekans bölgelerindeki doğrusallık kulağa iletilen ve DETAY adı verilen unsuru belirtmektedir.

Tüm bu anlattıklarımın bir trafo ile ilgisi yoktur. Transformatörlerin izolasyon tekniğinden dolayı yükselticinin S/N (Signal to Noise) seviyesinin düşürülebilmesi için kullanılmaktadır.
S/N değeri ise bir amplifikatördeki DİNAMİK alanın yükseltilmesi anlamındadır.

Şu soru'n oldukça ilginç.

Mesela bir elektronik müziği lambalı bir ampli ile dinlemek mi,yoksa bu lambalı ile organik bir müzik mi dinlemek istersiniz?

Ben kendi sistemimde genellikle HALK MÜZİĞİ (Türkü) dinlerim.
Ama sistemimde türkü dinlemekle HOP-HİP müziği dinlemek arasında veya klasik müzik dinlemek arasında fark yoktur. Çünkü eser içerisindeki tüm enstrumanlar kulağıma olağan şekilde yansıtılmaktadır.
Ne tür müzik eseri olursa olsun eser içerisinde kullanılan enstrumanlar aslına sadık olarak kulağa yansıtılmalıdır. (Kayıt tekniği farklıdır)

[Amatör]

O zaman bir lambalı amplinin yerine yarıiletken bir ampliyi tercih etmek veya tam tersi,sadece kulağımız ile mi alakalıdır?Oysa iki ampli de lineer frekans cevabını karşılayabiliyor değil mi?
Normal şartlarda iki ampli de aynı duyguyu bize yansıtmalı,ancak öyle olmuyor.
Bunun açıklaması ne olabilir sizce?

[onursal]

O zaman bir lambalı amplinin yerine yarıiletken bir ampliyi tercih etmek veya tam tersi,sadece kulağımız ile mi alakalıdır?Oysa iki ampli de lineer frekans cevabını karşılayabiliyor değil mi?
Normal şartlarda iki ampli de aynı duyguyu bize yansıtmalı,ancak öyle olmuyor.
Bunun açıklaması ne olabilir sizce?

Hah işte bu soru gayet mantıklı ve tartışmaya değer.
Günümüz yarı iletkenlerinin band genişliği oldukça yüksektir. En basit olarak STK465 bile 100KHz e kadar sadece 3 db kayıpla yükseltebilmektedir. Halbuki lambalı cihazlarda band genişliği günümüz yarı iletkenlerine göre daha dar ve doğrusal bir frekans karakteristiği elde edebilmek daha zordu. Bu sebeple lambalı tasarımlarda sıklıkla geribesleme devrelerine rastlardık.
Modern sistemlerde ise uygun bir band sınırlaması ile ilstediğimiz band genişliğinde çalışabilmemiz daha uygun ve ucuz koşullarla yapılabilmektedir.
Distorsiyon koşulları da modern yarı iletkenlerde oldukça düşük seviyelerde.
İyi de neden lambalı sistemler hala revaçta. Kendi kendimi döveyim bari
Bir amplifikatörde UYGUN GÜRÜLTÜ seviyesine ulaşabilmek sanıldığı kadar kolay değildir. Basitçe geçiştirilen gürültü unsuru (S/N) dinamik alan denilen şeyin en büyük olgusudur.
Bir vatandaş 120 db dinamik alana ulaşmak istesin. Temel olarak kullanacağı hoparlörler en büyük etkeni oluştursa da hoparlörlerin hassasiyeti (SENSIVITY) doğrultusunda ihtiyaç duyduğu ampli gücünü hesaplayacaktır. Müziğin headroom seviyesini de hesaba katarak bir ampli gücü belirler.
Amplinin belli güc değeri için belli kriterler hesaplanır.
GERİLİM KAZANCI.
AKIM KAZANCI.
Kullanacağı hoparlörlerin teknik değerleri (Öncelikle duyarlılık) doğrultusunda ampli çıkış gerilimini ve akımını hesap eder ve bir tasarım prosedürü belirler.
ATMASYON değerler sunacağım.
STK amplifikatörlerin gerilim kazançları 40db olarak verilmiş olup bu kazanç oldukça fazladır. İdeal kazancımızı 30 db yaparsak.
1V PP giriş gerilimimiz çıkışımızda yaklaşık 16V olabiliyorsa (oluyor) ilk tasarım prosedürünü belirlemiş oluruz.
120 db lik dinamik alan seviyesine ulaşabilmemiz için STK 465 in S/N değeri ne olmalıdır. İnsan kulağının dinamik duyma eğrisinin sınırlarıdır.
120 db-30 db=90 db gürültü alt eşiği.
YEMEDİ
Çünkü STK 465 entegresinin iç tasarımı ve özelliklerinden dolayı bu gürültü seviyesine ulaşabilmemiz pek olası görünmemektedir. Sadece STK gibi entegreler değil, sendeki CLASS-A tipi amplifikatörlerde olsa bu gibi basit tasarımlarla bu gürültü seviyesine inebilmek pek olası değildir.
Ama benzer koşullar için lambalı bir ampli tasarlarsam ve transformatörler ile gürültü unsurunu dengeleyip te iyi bir güç kaynağı ile amplimizi destekleyebilirsem pekala bu gürültü seviyesine 30W lık çıkış güçlü lambalı bir tasarımla ulaşabilirim. Biraz pahalı bir tasarım olsa da (4000-5000$ kadar) sonuçta bilimsel olarak amacıma ulaşabilirim.
Eğer aynı gürültü seviyesine günümüz yarı iletkenleri ile ulaşmak istersem bu biraz hayal gibi olmakla beraber bir servet kadar bütçe ayırmam gerekir.
İşte günümüzdeki lambalı amplilerin yeniden hortlamasının yegane sebebi olan GÜRÜLTÜ unsuru, esasen üretim maliyetinin düşük olabilmesi için en ilkel ürünler olan lambaların ideal olmalarıdır.

[chf]

Bu trafolar devreleri birleştirirken kullandığımız kondansatörlerin görevini yapıyor gibi..En önemli yanı da şasi akımlarının engellenmesi dolayısı ile gürültünün elimine edilmesi.
Çift beslemeli bir yükselteç veya ön yükselteç için bu işlem aşırı gerekli olmasa gerek diye düşünüyorum.Keza şasi bağlantıları uygun yapıldığında elde edilen gürültü miktarı yeterli sanırım.Tabiiki 100db veya üstü hp müz yok ise..
Ancak sınıf atlatmak üzere tasarlanan cihazlar için bu trafolar neden olmasın.

Ben harmonikler derken 3 boyutlu sahne etkisinden bahsediyorum.Özellikle lambalı cihazların daha kolay sağladığı bu sunumun da çıkış trafosu kaynaklı olduğunu düşünüyorum.Bunun yanında göreceli olsada dinamiklik noksanlığını ve yumuşak,kadifemsi tonalitelerini de çıkış trafosuna bağlıyorum.Doğrumu düşünüyorum bilemiyorum açıkçası.
Mesela bir elektronik müziği lambalı bir ampli ile dinlemek mi,yoksa bu lambalı ile organik bir müzik mi dinlemek istersiniz?

Hi-Fi tekniğinde 3 boyutlu sahne etkisi diye bir kural yoktur.
Bahsetmiş olduğun kural STEREO kayıt tekniği ile ilgilidir ve bazı kayıt teknikleri ile literetüre geçmiştir.
Temel mikrofon yerleşimleri.
A-B STEREO
X-Y STEREO
M-S STEREO
Mikrofon yerleşimleri ve STEREO kayıt tekniğinin doğru uygulanması ile stereo üçgenindeki geri plan etkisi, Özellikle akustik etkiler hesaba katılarak kayda geçer. Böylece dinleyici uygun koşulları sağladığında aynı sahne etkisini VİRTUAL olarak elde eder.
Elde edilen bu hacim etkisi genellikle EKO şeklindedir. Çünkü bir hacim içerisindeki sahne boyutu fiziksel olarak yansıma kurallarında (AKUSTİK) incelenmektedir.

Kadifemsi tonalite kavramının teknik açıklaması ALT FREKANS bölgesinin kulağa doğru yansıtılması ile açıklanmaktadır.
Özellikle alt duyum sınır frekansının (31Hz civarı) doğru olarak kulağa yansıtılabiliyorsa SES YUMUŞAK deyimi kullanılmaktadır.
Band genişliği daraltılıp ta alt frekans bölgesini 100Hz civarında sınırlarsak genellikle duyumu UĞULTU şeklinde tanımlarız.
Elbette sadece alçak frekans bölgerini işlemek doğru olmaz. Yüksek frekans bölgelerindeki doğrusallık kulağa iletilen ve DETAY adı verilen unsuru belirtmektedir.

Tüm bu anlattıklarımın bir trafo ile ilgisi yoktur. Transformatörlerin izolasyon tekniğinden dolayı yükselticinin S/N (Signal to Noise) seviyesinin düşürülebilmesi için kullanılmaktadır.
S/N değeri ise bir amplifikatördeki DİNAMİK alanın yükseltilmesi anlamındadır.

Şu soru'n oldukça ilginç.

Mesela bir elektronik müziği lambalı bir ampli ile dinlemek mi,yoksa bu lambalı ile organik bir müzik mi dinlemek istersiniz?

Ben kendi sistemimde genellikle HALK MÜZİĞİ (Türkü) dinlerim.
Ama sistemimde türkü dinlemekle HOP-HİP müziği dinlemek arasında veya klasik müzik dinlemek arasında fark yoktur. Çünkü eser içerisindeki tüm enstrumanlar kulağıma olağan şekilde yansıtılmaktadır.
Ne tür müzik eseri olursa olsun eser içerisinde kullanılan enstrumanlar aslına sadık olarak kulağa yansıtılmalıdır. (Kayıt tekniği farklıdır)

Onursal beye katılıyorum ve vermiş olduğunuz bilgiler için de; Türkçe bir kaynak olarak teşekkür ediyorum...Ben de evde kayıt yaparım ara-sıra ilham perileri bir yerlerden gelince.. Bir amatör ev kaydı sizinle paylaşayım , mikrofon omnidreksiyonal ve tek...Sonradan kayıdın bir kanalına PC programıyla gecikme verip sahte stereo oluşturdum..Behringer 1002 fx'in reverb'üyle de Real Time derinlik kazandırdım.. Konunun dışına çıktım ama Onursal bey THM den bahsedince....

[onursal]

Onursal beye katılıyorum ve vermiş olduğunuz bilgiler için de; Türkçe bir kaynak olarak teşekkür ediyorum...Ben de evde kayıt yaparım ara-sıra ilham perileri bir yerlerden gelince.. Bir amatör ev kaydı sizinle paylaşayım , mikrofon omnidreksiyonal ve tek...Sonradan kayıdın bir kanalına PC programıyla gecikme verip sahte stereo oluşturdum..Behringer 1002 fx'in reverb'üyle de Real Time derinlik kazandırdım.. Konunun dışına çıktım ama Onursal bey THM den bahsedince....

Dinamik band genişliğin ecik dar olmuş ama yine de kayıt iyi.
Dinamik band genişliğini tam anlamıyla alabilmek için 4 adet mikrofon kullanmalısın ve mixerden geçirip doğru panorama yapmalısın.
Böyle bir imkanın varsa yardımcı olurum.
NOT:
Ben de ecik bağlama çalarım. Tımbırdatırım yani

[Amatör]

Benim anlayabildiğim kadarı ile,yarıiletkenli yükselteçlerin kazançlarını fazla arttırmadam birkaç kat ard arda konumlandırmak ile ve geribeslemeyide min. düzeyde tutmak hem bant genişliğini artırıyor hemde yeterli gürültü oranına ulaşabiliyor.Ancak lambalıların besleme voltajlarını görünce zaten yarıiletkenler ile sınırlarımızı bilmemiz gerelki diye düşünüyorum.
Mesela 350v-500v ile yarıiletken bir ampli tasarlanabilir mi?Bu ampli akım kazançlı değil de gerilim kazançlı olabilir mi?
Ve bu olay sadece ampli-hp uyumuna bağlanabilir mi?
Lambalı bir cihazın ortalama sürebileceği bir hp takımı,sanırım yarıiletkenli bir ampli için sürmek çocuk oyuncağı gibi olacaktır.

Sanırım bu anlattıklarınızdan daha başka unsurlar da olmalı lambalıların tercihi açısından.Çok daha basit yapıları var lambalı cihazların,yarıiletkenlere oranla.Ancak uygun eşdeğer lamba bulmak zor,trafolara zaten birşey söylenmez fiyatları ucubik.