DIY Audio Türkiye Forum

[mertol]

Selamlar;

Belki birileri daha yapmak ve geliştirmek ister diye son projemi paylaşmak istedim.

2 yollu, aktif, kapalı kasa, pasiz 1st order line level XO'ya sahip raf tipi kolonlar.

Elimde ki parçaları vs kullanmak yerine, düşük maliyetli ancak tamamen amaca yönelik seçilmiş parçalardan oluşan bir tasarım ile başladım.

Aktif filtre yapmayacak kadar üşengeç olduğumdan, ayrıca bu tip filtrelerde sesin çok uzun bir yoldan geçtiğini düşündüğümden, pasif speaker level XO'ların tutarlı tasarımlarının çok zor olmasından ve sürekli çözülmesi gereken yeni problemler çıkarmalarından sıkıldığımdan, çeşitli nedenler ile çok az tercih edilen pasif line level XO'lu bir sistem tasarlamaya karar verdim. Dolayısı ile bütün bileşenlere bu yapıya özel olarak seçmeye çalıştım.

Pasif line level XO, pre-power arasında veya line source- amfi arasında çalışan genelde sadece LR 'den oluşan çok basit, ucuz ve çok kararlı bir filtre tipi.
Neden basit? 1st order haricinde çok fazla insertion loss olduğundan dolayı genelde sadece 1st order yapılabiliyor, yani 2-3 eleman yeterli ... Bobin derdi yok. Daha ne olsun...
Neden ucuz? sadece 2-3 elemn yeterli, değerler çok düşük olduğundan %1 toleranslı vima'lar bile 0.05 YTL , yani bedava.
Neden kararlı? Amfi empedansı neredeyse sabit olduğunda XO her zaman aynı noktada kalıyor. Bunu zobel olmadan speaekr level bir XO'da yapmak çok zor. Özellikle FS'e yakın frekanslarda...

Neyse, özetle pass if line level XO öyle süper böyle süper, neden kimse kullanmıyor ?
3yollu yapmak çok zor, hatta imkansız, zira bandpass filtre yapılırsa kayıp inanılmaz oluyor ve level matching uğraşılmayacak kadar zorlaşıyor.
Notch filter biraz zor ve kayba neden oluyor, dengeyi bozuyor...
Sadece first order mantıklı olduğundan büyük çaplı bass kullanmak çok zor, hatta özetle olmaz....

Yani kolonun tipi belli oldu. 2 Yollu, küçük mid/bass'lı ve aşağılara inebilen bir tweeter'lı. Malum 1st order XO ile çalışacağız.

Bu tip ilk polonium olacağından ve öğrenme aşamasında 200 USD'lik seas excell'i direct coupled biçimde amfiye öldürseler bağlamayacağımdan mantıklı fiyatlı bir kaç kolonu buradan bulmaya çalıştım.

Şans eseri Philips yapımı 4.5 inchlik çok ince frame'li (bu sayede 4 inch kolonun olacağı kabine 4. 5inch takabildim, süper oldu, burada çok şanslıydım) yüksek XMAX'lı biraz hırçın 91db'lik mid bass buldum. Bu boyutlarda 91db'lik makul fiyatlı bir mid/bass bulmak büyük şans. Üç beş saat uğraşıp TS parametrelerini çıkardım, birde dikkatli full frequancy swap alıp response grafiğini oluşturdum. Dostumuzun 6khz sonrası bir çok cone breakup frekansı olması enteresan olduğu kadar üzücüydü ama en azından önlem alabiliriz.
(isteyenler olursa PM'lesinler nereden kaça alabileceklerini söyleyebilirim)

Sonrasında bari spec sheet olan bir tweeter kullanalım diyerek kare yüzlü 91db'lik westra WDT-25-504'leri seçtim. Maalesef almış olduk ancak performansından en ufak memnun değilim. Kolonu bunlara göre yaptım ama ön yüz resimlerde görüldüğü gibi değiştirilebilir ve berylium alloy 2x tweeter getirdim bile ve ilk fırsatta vedalaşacam bunlarla. Ne sorun var diyorsanız, maalesef FS'i 1st order XO için çok yukarda. Dolayısı ile 1 khz civarında istediğim açıklığı alamıyorum. 12khz üstüde çok dengesiz... Ayırca kare önyüüzü başka kolonlarla değiştirebilmemi engelliyor. İki iyi yanı var , genelde yumuşak rahtsız etmeyen bir tonu var (1khz civarı hariç, zaten Fs'de oralarda) vede 91db yani BC haricinde bir ayarlamaya gerek kalmadı.

Sonrasında her kolon için iki kanal stereo, karmaşık olmayan iş görecek bir amfi devresi bulmam gerekti. Power amif yerine bir entegre amfi olsun istedim zira direk kaynaktan sürmek istiyorum. Passifline level XO olduğu için empedansı kabul edilebilir biçimde yüksek olmalıydı. 50k üstü iyidir, benim seçtiğim 300k idi. Yani XO frekansı kaya gibi sağlam duruyor. Basit, servis edilebilir bir chip amp işimi görürdü, ayrıca hoporlerler direk bağlı olacağında açılış kapanış transient2i sırasında tweeter ile vedalaşmamak adına 30 watt civarında sınırlamaya karar verdim.

En sonunda 5322 OpAmp + LM1875T'den oluşan basit stereo bir devrede karar kıldım. Benim için yeterince iyiler. Ebay'den aldım. 10-15 USD civarına bulunuyor. 3 det aldım, sizde öyle yapın derim. Çok fazl bişi tutmadı... Sonuçta her kolonda 2x30 Watt Class AB amfi oldu. Yetermi diye soruyorsanız bana ve komşulara yetiyor. aşağı apartmana soramadım.

Amfilerin gelmesini beklerken 2 adet 120 watt 2x18V trafo, 2x adet 2 konum 2 yollu anahtar, ışıklı güç girişi, 3-5 adet kaliteli dişi phono soket vs aldım veya evde buldum.
Ayrıca tam kolonun içi kabinin eninde bir soğutucu bulup iki adet aldım. Tüm bunlar (trafo dahil) 120 YTL filan tuttu...

Günün sonunda kolonun arkasında dahili ve harici XO'yu seçen bir anahtar, 2x Phono harici XO girişi, 1x Phono dahili XO'yu kulllanan full range giriş, 1x Toprak hatına bağlantı için ortak toprak çıkışı ve 1x power girişi yer aldı.

Kolonun tamamını 2 kat 3/4 inch mdf'den yaptım. İç yüzeylerin tamamını üç gen tahtalar ile kaplayıp sesin içeride yansımamasını ve kolay sönümlenmesini hedefledim. Gerçektende içine doğru bağırınca hiç yankı yapmıyordu. Tweeter için bir alt bölüm yaptım, hava geçirmez.

Ön baffle'ın son 1.5 katını ve arka amfinin takıldığı kenarı sökülebilir yaptım. Hava geçirmesin diye çeşitli önlemler aldım....

Ön baffle'ta tüm sürücüleri flush mount ettim. Yani gömdüm. Madem passif line level ve 1 st order kullanıp faz farkını neredeyse sıfırlıyorum, akustik merkezi de hizalayalım tam olsun dedim, bass sürücüsünü az öne aldım. Ayrıca hem tiz hemde bass sürücüsünü off-center ve mirror image monte ettim, imagin iyi olsun, baffle defraction kontrol edilebilir olsun diye.

Tüm köşeleri istisnasız freze ile yuvarlattım.

İç duvarları kalın akustik sünger ile, boşluğu taş yünü doldurup izolasyonu tamamlayıp kapattım.

İlk XO'yu 3000hz civarına ikinci XO'yu 2350hz'e ayarladım. Anahtar ile açılıp kapanabilen seviye kontrolü olan bir baffle compansation filtresinide seri bağladım.
Maalesef westralar kesinlikle 2350hz için uygun değil, ama bence 3khz'i çok az düşürmem iyi olabilir, 2.9 ve 2.8'i deneyeceğim.

Şu anda Jamo concert 8, BW DM12, Misson 780 ile yanyan bir speaker selector ile seçilebilir bir ortamda hem test ediliyor hemde fine tune ediliyor. (Ancak kısmet ise bu hafta tweeter'ı değiştireceğim, ilk denemelerim yeni tweeter'ların yeni bir XO ile çok daha iyi sonuç vereceğini gösterdi)

Şu andaki ses nasıl diye sorarsanız.

Öncelikle bütün kolonlar arasında gözdenen hızlı kaybolan çok büyük arayla bu kolon. Kesinlikle sesin geldiği yeri belli etmiyor ve harika ötesi bir sahne veriyor, bu konuda çok iddealı olan concert 8'den bariz daha iyi. Ses dengesi bence ne DM12 nede Concert 8 kadar iyi, ancakkesinlikle dinlenebilir ve azgın değil. Üstlerdeki detayları Concert 8 ile çok kolay yarışırken, ortalarda ki detayları vasat (muhtemelen 1.2khz'lik tweeter fs'i ve bizim 1st order XO iyi anlaşmıyorlar, bu konuda bir şey yapmak zor, XO'yu yukarı almak istemiyorum zira mid/bas'lar hırçınlaşıyor gibi ama bir ara deneyeceğim, belki mid/bass'ı 3khz tutup, tweeter'ı 3.3-3.5 khz civarına çekip asimetrik bir yapı denerim) Bass'lara gelince , oldukça klaiteli ve hızlı bir bass var ama kabinin ölçüsü ve 4.5 inclik cone nedeni ile 100hz altında pek bir şey yok. Concert 8 kolaylıkla 1 oktav daha inebiliyor, DM12'de 1/2 oktav daha aşağılarda. 100-150hz civarında lowpass'i olan basit bir sub ile birleştireceğim kesinlikle, amfileri sipariş ettim, kolonlara bakıyorum. Her şeye rağmen toplamda bass departmanını çıkarırsam, neredeyse Concert 8 ve DM12 kadar iyi ve eğlenceli çalıyor. İkisi kadar flat değil ama basit ve line level XO'ların getirdiği yumuşaklık, açıklık çok belirgin. Sahnenin ortasında tüm enstrümanlar ayrıt edilebilir şekilde belirgin çalıyorlar.

Neyse, günün sonunda bu tweeter'larıkesin değiştireceğim, zira elimdeki diğer kolonları geçip NS1000'e yaklaşmasının önünde iki engel var 'bass az' ve tweeter alt frekanslarda saçmalıyor ve tek tona düşüyor.

Resimler eklerde, umarım beğenirsiniz.

[mertol]

az daha resim. Kolonun içinin resmi, ters çekmiştim...

[mertol]

biraz daha resim , daha fazlası ile ilgilenen olursa gönderebilirim.

[hamist]

İlk aklıma gelen... Sıradışı...
Prensip de olsa devre şeması ekleme fırsatınız olursa sanırım daha yaygın faydası olacaktır.

Kolay gelsin selamlar...

[mertol]

tweeterları değiştirip son XO'yu bitirdiğimde mutlaka ekleyeceğim. Yeni tweeterlarla beraber tüm ölçümlerede sıfırdan başlamak gerekecek maalesef....

[mertol]

Yan yana iki berylium sürücü. Bir tanesi Yahama Ns1000M tweeter, saf berylium diğeri beryliium copper alloy. Berylium copper alloy aslında çok süper bir teknoloji değil ama bu driverlar usher'in bir eski dancer serisinde de kullanılıyordu ve sesler westra'dan 3x daha iyi.

[mertol]

tets ortamım , kolonları seçmek ve kısmen level match yapmak mümkün. Mükemmel değil ama idare ediyor.