DIY Audio Türkiye Forum

[onursal]

Günümüzde çoğu kişilerin stereo ve surround kavramları hakkında hala bazı tereddütlerinin olduğu görülmektedir.
Tercih kaliteden yana olunca elbette stereo tercih edilmektedir. Nedeni ise streo sistemlerde kullanılabilecek frekans bandının oldukça geniş olabilmesidir. En basit yapıdaki bir plak sisteminde bile elde edilen 18KHz lik band genişliği çoğu ses sistemlerinde oldukça iyi netice vermektedir. Haliyle bu da tercih sebebi olmaktadır. Çünkü ses frekans tekniğinde olan frekans respons'u dinlemede oldukça önem taşımaktadır.
Bir stereo sistemden bahsedersek.

Temsili olarak yapılmış bu şemadan anlaşılacağı üzere stereo sistemde enstrumanların yayılımı bir çizgi dahilinde olabilmektedir. Ancak correlation (faz değerleri) burada incelemeye alınmamış, temel kavramlar üzerinde durulmuştur. Yeterli band genişliğinde stereo dinleme tüm enstrumanları sol ve sağ arasında (doğru kaydedilmişse) paylaştırmakta ve daha iyi bir duyum sağlanmaktadır. Virtual olarak BACK (arka) seslerin alınması da mümkün olabilmektedir. Ancak bunun için dinleme mekanı akustik gibi birçok etkenler söz konusudur.

Surround sistemlere kabaca el atalım.

Temsili resimden anlaşılacağı üzere enstrumanların yerleşimi 3. boyuta taşınabilmekte ve belli hacim dahilinde istenilen yerlere dağıtılabilmektedir. (Bu yüzden 3D audio denilir) Bu şekildeki dinlemenin avantajları oldukça fazladır.
1 Dinamik, yüksek frekans response genişlemesi.
2 Uygun correlation calibrasyonu ile istenilen enstrumana zoom yapılabilmesi. (Bakınız THX )
3 Dinamik alan (üst veya alt seviye) kullanıcı tarafından değiştirilebilmesi.

Soruları olan arkadaşlara gerekli bilgiler verilecektir.
NOT: Surround kelimesini 5.1 deyimi ile özdeşleştirmek yanlıştır. 5.1 deyimi sistemde bulunan toplam kanal adedini belirtmektedir. Surround ise çevresel yayılım anlamında kullanılmaktadır.

[Amatör]

Ancak,canlı performans ve orkesrtal anlamında stereo daha doğru durmuyormu?

Surround efektler ile sanki daha yapay gibi değil mi?

Her ne kadar sesin yayılımını genişletse de genel anlamda dinletiyi sanki film izleme moduna sokacak gibi duruyor.

Ne dersiniz?

[onursal]

Ancak,canlı performans ve orkesrtal anlamında stereo daha doğru durmuyormu?

Surround efektler ile sanki daha yapay gibi değil mi?

Her ne kadar sesin yayılımını genişletse de genel anlamda dinletiyi sanki film izleme moduna sokacak gibi duruyor.

Ne dersiniz?

Hayır.
Bunu anlayabilmen için;
Canlı bir konsere gittiğini varsay. (enstrumanlar elektronik olmasın) Sadece akustik enstrumanların bulunduğunu farzet.
Konser sahnesinde tüm enstrumanlar belli bir düzende yerleşmişlerdir. Sen dinleyici olarak en ideal dinleme açısı olan 60'lik açı ile sahneyi tam karşıdan izlediğini hayal et. Dinleme açısı içerisinde, tüm enstrumanları kulağının ayırt edebildiği ölçüde tek tek algılabileceksin. Ama açgözlü birisisin ve hoşuna giden bir enstrumanı daha yakından dinlemek istiyorsun Ne yaparsın.
Yerinden kalkarsın ve dinlemek istediğin o enstrumana doğru yaklaşırsın. Ne oldu. enstrumanların içerisine girdin
Eee bu durumda bazı enstrumanlar kulağının arkasında kalmış ta olabilir. Yani senin bulunduğun pozisyona göre arkadadır. Dolayısı ile bu enstrumanları arkadan duyacaksındır.
Yani, buradaki STEREO kavramı senin ilk dinleme pozisyonundaki kavramdır. Yerinden kalkıp ta orkestranın içerisine daldığında (Kimse kızmaz merak etme) sistem ve dinlemen 3D olmaktadır. Yani SURROUND.
Film efektlerinin surround modunda yayınlanması seni karışıklığa itmesin. Temel kavramlar düşünüldüğünde tüm duyumlar aslında 3D dir.

[Amatör]

O zaman oturduğumuz yerin konumunu öne arkaya almak gibi bir şey oluyor anlayabildiğim kadarı ile

Biz stereo da bu arka ses dolanımını almak için oturduğumuz kotuğu arka duvardan bir miktar öne alıyoruz.

Surround da bu işlemi elektronik olarak ve de daha detaylı şekilde yapabiliyor.

Yani surround da da istersek stereo daki gibi performans alabiliriz?miyiz?

[hakan-imp]

Çevresel ses den en iyi performansı almak için kayıtlarında çevresel olması gerekmez mi?

[onursal]

O zaman oturduğumuz yerin konumunu öne arkaya almak gibi bir şey oluyor anlayabildiğim kadarı ile

Biz stereo da bu arka ses dolanımını almak için oturduğumuz kotuğu arka duvardan bir miktar öne alıyoruz.

Surround da bu işlemi elektronik olarak ve de daha detaylı şekilde yapabiliyor.

Yani surround da da istersek stereo daki gibi performans alabiliriz?miyiz?

Ne yazık ki günümüz tekniğinde bu mümkün değildir.
Sebepleri.
Kayıt meteryalleri (eserler) belli band genişliğinde kaydedilebilmektedir. Stüdyo standartları 192KHz olup 7.1 kanal için referans alınmaktadır. Bu da 24KHz lik band genişliğine tekabül etmektedir. Ancak son kullanıcıya bu formattaki kayıtların ulaştırılabilmesi şu an için pek olası değildir. Gelişen BR/DVD sistemleri bu formata izin vermektedir. Ancak kullanılan ses sistemlerinin de değerleri önem taşımaktadır.
Yani önümüzde bu işler için oldukça uzun bir yol bulunmaktadır. Şu aşamada bu formattaki kayıtlar için uygun decoderler ve amplifikatörlerin tasarımları harıl hurul devam etmektedir. Birkaç üretim var idi ama fiyatları uçuk seviyede idi.
DOLBY firması DOLBY DIGITAL PLUS formatı ile bu soruna çözüm getirmiştir. 7.1 Ch için ideal band genişliğinde dinlemeye imkan sağlamaktadır. Band genişliğinin alt seviyelere çekilmesi durumunda ise 13.1 kanal surround decode edilmesine izin vermektedir.

[onursal]

Çevresel ses den en iyi performansı almak için kayıtlarında çevresel olması gerekmez mi?

Haliyle.
Kaydedilen meteryallerin de sisteme uygunluğu önemlidir.
Ancak şunu tavsiye ediyorum.
Eğer plak okuyucun ve bir sinema sistemin (surround) var ise plaklarını bir de bu sistemde dinlemeni öneririm.
NOT:Stereo sistemde kaydedilmiş meteryallerin decode işlemi hakkında bilgi edinmelisin.
1 DOLBY PROLOGIC
2 DTS NEO
3 SRS SURROUND
Özellikle SRS decoder bu iş için ideal sonuçları vermektedir.

[Amatör]

Onursal Bey,anlaşılan en azından belli bir süre daha stereo ses sistemleri saltanatını sürdürmeye devam edecek ve biz hi fi yolcularını da peşinden sürükleyecek gibi gözüküyor.

Selamlar

[hakan-imp]

Olaya bir şu açıdan baksak zaten hali hazırda bir çift kaliteli hoparlörü zar zor alabiliyoruz :Çevresel ses için varın maliyeti siz hesaplayın
Hali hazırdaki stereo yu tam performasında kullanabilirsek ne ala ...
Kaldıki kaliteli bir stereo sistemde 3 boyut da sahne etkisi de pekala alınabiliyor ..Fazla derine dalmadan keyfini çıkaralım bence.

[onursal]

Onursal Bey,anlaşılan en azından belli bir süre daha stereo ses sistemleri saltanatını sürdürmeye devam edecek ve biz hi fi yolcularını da peşinden sürükleyecek gibi gözüküyor.

Selamlar

Çok kanallı sistemlerin gelişimi gözlemlendiğinde daha epeyce bekleyecekmişiz gibi görünüyor.
Ayrıca belirtmem gerekirse.
Müzik kaydı ile film efektleri kayıt tekniği çok farklıdır. Çoğu odyo-fil müziklere düşkündür. (Benim gibi) Bir müzik eserinin çok kanallı sistemler için kaydedilme tekniği ve altyapı maliyeti oldukça fazladır. Kaldı ki eserlerin yapım maliyetine bir de telif hakları maliyetleri girmektedir.
Yok gurban bizler yine stereo sistemlerde dinleyelim. Belki ilerde geniş band surround sistemler ve eserler yaygınlaşır o zaman bizler de bu sisteme geçer destek verebiliriz.
Ama yine de belirteyim.
VIRTUAL SURROUND sistemler yapısı gereği oldukça uygun maliyette ve kalitededir. Siz stereo (Hi-Fi ci) arkadaşlara şiddetle öneriyorum.
projeleriniz/vss-virtual-surround-sistem-t1838.html
Birbiri ile homojen yapıda 4 adet hoparlör temel alınarak yapılan VSS sistemlerinde müzik dinlemek gerçekten keyifli olmaktadır. Geçenlerde, bir müzik içerisinde dikkatimi çeken bir enstruman olmuştu. Hani yanyana iki tane yayık şeklinde olup üst kısmında deri gerilerek yapılmış bu enstrumanın adı TUMBA' mıydı TUMBALA'mıydı neydi bilemiyorum.
Yoğun bir şekilde çalan enstrumanların arasında, orkestranın hemen sol tarafında, ''kiralık ev'' der gibi LÖBÜ TEK, LÖBÜBÜ LÖB diyerek çalmaktaydı. Hiç üşenmeden eseri virtual surround sistemli ses sistemime koydum ve dinlemeye başladım. Bahsetmiş olduğum enstruman stereo sistemde sol taraftan duyulmasına rağmen, virtual surround sistemimde, nedense hemen sol arkaya yerleşti ve ''LÖBÜLÖBÜ TEK, LÖBÜDÜ LÖB LÖB'' çalmaya başladı.
Haliyle enstrumanın, diğer enstrumanlardan ayrılarak arka plana geçmesi ses ayrımını daha iyi yapmama sebep oldu.
Takdir edersiniz ki enstruman seslerinin ayrılması daha iyi bir ayrım ve dolayısı ile daha iyi bir duyum demektir.