DIY Audio Türkiye Forum

[hoparlör]

Her ne kadar referans bir sistem alıp, bununla bağlantılı denemeler yapmak yerinde olsa da, referans sistemi alana kadar uğraşacak pekçok hoparlör sistemi var. Bunlardan bir tanesini burada sizlerle paylaşarak yapmak istiyorum. Böylece yeni fikirlere de açık, ve beğenenlerin de kendilerine yapabilecekleri bir sistem oluşturabiliriz.

Tamamlamak biraz zaman alabilir, ama zaten acelemiz de yok gibi.

Öncelikle İstanbul piyasasında hoparlör taramalarım sonucu, fazla maliyetli olmayan, ancak HiFi standartlarına uygun bazı marka ve modeller buldum. Bunlar klasik Bots, Millennium, Universal gibi markalar değiller. Bazen yedek parça, bazen seslendirme amaçlı olarak getirilen modeller. Aslında birisi bir iş için örneğin 300 tane JBL getiriyor, 30-40 tane satıyor, sonra başka birisi gelip 100-200 tanesi kapatıp kendi amaçları için kullanıyor. Bizim gibi DIY takılanlar ise arada kapabilirlerse ne ala.

İşte böyle kaptığım, ancak devamı olan bir çift kağıt hoparlörle işe başlayacağım. Hoparlör kabinleri konusunda çok kalsik bir adamım, şimdi moda olan kule tiplerine pek alışamadım. Ama şimdi böyle bir model yapmak istiyorum. Elimde çeşitli tiz ve orta hoparlörler var. Hangisini kullanacağıma karar vermedim. Amaç HiFi bir tasarım yapmak, ve de sonuçlarını ölçebilmek. Uzun bir uğraş yani. High End olayına ise girmenin bir anlamını şu anda görmüyorum, olmaz değil ama piyasadan değil yurtdışından malzeme getirtmek gerekiyor. Kullanılacak hoparlörlerin seçimi, eşleştirilmesi (evet tıpkı transistörler gibi), kabin malzemesi, filtre/crossover, şeklinde uzayp gidiyor. Bunun bütçesi ile uğraşmaya değecek bir proje olmalı, sonunda da gerçekten işe yarar birşey ortaya çıkabilmeli.

Şimdi işe başlarsak, elimizde bir çift bas hoparlörü var.

[hoparlör]

Aslında seslendirme sistemleri üzerine çalışan bir firma C-Mark. Ancak bu hoparlörü Nemsan'da gördüğümde, aslında 16cm'lik JBL'lerin peşindeydim. Midrange olarak kullanacaktım, daha önce bir çift kapmıştım ve piyasada HiFi standartında bulabileceğim ve alt orta ses hoparlörü olarak kullanabileceğim en kalite sürücüydü. Bu model de seslendirme sistemlerinde midrange olarak kullanılıyor, sonuçta ses basıncı üretmek için alt orta seslerde yerinden oynayan bir kona ihtiyaç oluyor.



Ama tabiki evde bunu yapmak istemem, ayrıca HiFi'ci takılıyorum. Bu nedenle aldım ve bir kenara koydum, tipini beğendim, sadece seyrettim. Kon kağıt, lastik süspansiyonu var. Mıknatısı da iri, aslında ev hifi sistemlerinde küçük mıknatıslı, kağıt konlu hassas sürücüler kullanılıyor ama ortalama ev kullanımına yönelik iki kondansatörlü kabinler üretmek ietemiyorum. Sadece taklit olur, adamlar iki kondansatör kullanıyor ama bas-orta-tiz hoparlörleri birbiri ile belirli bir kabin tasarımında verimli olacak şekilde üretiliyorlar. Evde sürücü/hoparlör üretimi bizi aşar kanısındayım, deneysel amaçlı hariç.

İşte de sitesinde verilen bilgiler:

Description: 8" woofer, iron basket

f。: 34Hz

Impedance: 8Ω

Power Rating: 80W

Sensitivity (W/M): 92dB±3dB

Total Q (Qts): 0.26

Compliance Equivalent Volune (Vas): 51L

Useable Frequency Range ±3dB: 34-3KHZ

Specification / Material of Voice Coil: KSVφ35.5mm

Magnet: 120×20mm

Cone / Diaphragm Materials: paper cone with rubber edge

Net Weight: 2.3KG

[hoparlör]

Sizlerden görüşlerinizi bekliyorum. Bu hoparlörden bu iş çıkmaz da diyebilirsiniz. Olur, başka bir hoparlör ararız. Eğer tamam dersek o zaman da uygun orta ve tiz hoparlör seçeneklerimize bakarım.

http://www.c-markaudio.com/English/driver/LO835.htm

İşte hoparlörümüzün biraz yüksek olan dB grafiği:

[hoparlör]

Çeşitli hesaplama yazılımları kullanılabilir. Aralarındaki farkları da inceleyebiliriz. Ben ilk olarak sevgili Dr.'un makalesinde yer alan WinISD yazılımı ile başlıyorum. Girip de yeni proje açtığımda, benden kullanacağım sürücünün marka/modelini sordu. Tabii ki listede C-Mark yoktu. Ben de yeni bir sürücüyü tanıtmakla başladım. Parametreler bölümüne girdiğimde ise durdum, bazı bilgiler yoktu.

Elimdeki bilgileri girdim,
f。: 34Hz
Impedance: 8Ω
Power Rating: 80W
Sensitivity (W/M): 92dB±3dB
Total Q (Qts): 0.26
Compliance Equivalent Volune (Vas): 51L

Bazı bilgiler için eve gidip ölçüm yapmam gerekecek, bazı bilgileri de, örneğin fiziksel parametreler gibi.

kaydettiğimde ekran bilgileri şu şekilde değişti, yeşil veriler girilen, maviler hesaplanan değerler:

[hoparlör]

Aradan zaman geçti ama bu arada yurtdışı kaynaklarını araştırma imkanım oldu. Özellikle high-end hoparlör sistemlerini dinleme imkanım oldu, yurtdışı pazarlarını gezme imkanım oldu.

Bu arada bizim memleketin aslında çok da kötü olmadığını farkettim. Bir kere gidip muhatap olacağınız satıcı bulmak büyük bir nimet, özellikle bilgisayar ve yan ürünleri biz de çok daha makul. Bu söylediklerim Avrupa için geçerli, Amerika ve uzakdoğu bu açıdan farklı.

Eğer sadece hoparlör, yani sürücü (driver) bazında alışveriş yapacaksanız, bir kere herşey İnternet üzerinden. İngiltere hoparlör cenneti olmasına rağmen, eğer İnternet'ten ulaşmazsanız, gidip de muhatap olabileceğiniz kimse yok gibi. Olanlar da dandik Çin malı satıyor, bizdeki Çinliler daha iyi, durumu düşünün. Benim gibi Londra civarında ararsanız, maalesef yerleşik bir yer yok. Ama Digikey, Farnell gibi babalar istediğiniz ürünü pat diye yolluyorlar. Sahte mi diye düşünmeye de gerek kalmıyor.

Hoparlör konusunda da gidip Wharfedale ya da B&W, Sonus Faber gibi markaların hoparlörleri aramanın da anlamı yok, o hoparlörleri kullanarak yapacağınız kabile uğraşmaktansa gidip bitmiş halini almak en akıllıcası.

Peki DIY işi ne olacak? Bu açıdan Londra dışına çıkarsanız Seas, ScanSpeak, Monacor, Morel, Fostex, şeklinde uzayıp giden markaların temsilcisi var. Hatta hazır DIY kitleri de var. Ancak birşey alabilmek için 1-2 hafta önceden stok durumuna göre sipariş vermek gerekiyor.

Kısacası herşeyi İnternet'den halletmek gerekiyor, Hollanda ve Danimarka ürünleri halen dominat görünüyor ve ben tek bir hoparlör alamadan döndüm. Böyle olunca da eldeki imkanlarla devam etme durumundayım. İlk yapmayı düşündüğüm ise Thiele/Small parametrelerini uygun bir şekilde tespit edebilmek için ortam sağlamak. Bizim memlekette uygun hoparlör bulunabiliyor, ama ya yedek parça olarak geldikleri için ya da kaynağı belirsiz olduklarından yeterli veri bulunamıyor. Profesyonel seslendirme ve araba hoparlörleri bu açıdan çok daha şanslılar.

[hoparlör]

Kabin yapımının en berbat tarafı bu Thiele-Small isimli Avusturyalı adamın icat ettikleri parametrelerin bilinmemesidir. Çoğu ticari kabinin bu parametreleri bilinmez, tasarımcılar yaparlar ve daha sonra da ilgili bilgi bulunmaz. Ancak belli başlı markaların ticari olarak sattıkları hoparlörlerin parametreleri mevcuttur ve ticari veya DIY amaçlı olarak kullanılabilir. Parametrelerin neler olduğu Dr.'un makalesinde yer almakta, dolayısıyla hatırlamak isteyenler bakabilirler.
https://diyaudiotr.com/islecler/tamm ... ?metinid=4

Aslında bu parametrelerin ölçümü evde yapılan sistemler için yeterli seviyede ölçülebilir. High-End ürünler için zaten adam gibi hoparlör alıp bir dolu para verildiği için parametreleri de elde etmiş olursunuz. Ancak hepimiz malum bütçeler nedeniyle çoğu zaman parametreleri belirsiz hoparlörler alıyoruz ve markalı bile olsa kulakla dinleyip geçiştiriyoruz. En azından kendi hesabıma böyle. Bu yüzden elimdeki hoparlörlerin T/S (Thiele-Small) parametrelerini ölçmek için birkaç kaynaktan yararlandım. Bunların içinde basitliği nedeniyle ESP'nin metodunu tercih ediyorum.
http://sound.westhost.com/tsp.htm

Bunun için PC'yi bir frekans jeneratörü olarak kullanıp çıkışına düzgün frekans karakteristiğine sahip bir amfi bağlamak gerekiyor. Doğru düzgün RMS ölçebilen bir milivoltmetre ve frekansmetre de lazım. Ben bunun için frekans da ölçebilen genel bir multimetre kullandım. Sonuçta frekansmetre PC çıkışının doğru değer üretip üretmediğini test etmek için gerekiyor. Yoksa boşverip PC'nize güvenin derim. Milivoltmetre için ellerinde imkanı olanlar osiloskop da kullanabilirler. Tüm bu ölçümlerin aşırı hassas olması gerekmiyor, ancak düzgün ölçüm yapabilmek için de belirli bir kalitede cihaz kullanmak şart derim.

Son olarak 1/2 veya 1w 10 ohm kaliteli bir direnç ile ekipmanımızı tamamlıyoruz. Geriye bağlantılar için krokodil uçlu kablo vs. gibi şeyler kalıyor. Ölçümleri mümkün olduğunca sessiz, çevrede duvarlara 1-2 metre mesafe olan bir ortamda yapmak durumundayız. Çok sessiz olması gerekmiyor, daha sonra mikrofon testlerinde yapacağımız frekans testleri için asıl akustik yansımasız sessiz ortamlar gerekecek.

Ölçümün nasıl yapılacağını ise adım adım hoparlörümüz üzerinde gerçekleştirelim. Aslında bu ölçümler iki kanal arasında ses farkı olmasın diye üretilen hoparlörlerde de yaplıyor. Böylece özellikleri birbirine yakın hoparlörler aynı stereo çiftte kullanılarak "eşleştiriliyor". High-End tasarımların hepsinde bu eşleştirme şart.

Bakalım testleri yapınca firmanın verdiği değerlere yakın birşeyler görebilecek miyiz..

[berat23]

abi sana kolay gelsin ben kaçayım. çok hassas işler giib duruyor ben alırım 9.1i dinlerim enerjimi ampli dac kombinasyonuna veririm.

[hoparlör]

Valla Berat kardeş ne diyim, doğru söylersin. Bu işler hassas işler ve de sonuç ölçüm yapılmayınca havada kalıyor. Bu ölçüm işi yüzünden bitmemiş bir sürü projenin ortasındayım. Aslında DIY ile uğraşacağıma değil 9.1 rahatlıkla 9.6 alıp keyfime bakabilirdim hani.

Ama bu işi seviyorsan başka da yol kalmıyor. Derdim piyasada bulunan hoparlörlerle en makul sistemleri ev yapımı olarak üretmek. Yoksa bilgi edindikçe aslında sadece ölçmek için bile inanılmaz zaman ve para harcamak gerektiğini görüyor insan. Şahsen B&W ya da Kef olmayı düşünmüyorum. Gerçekten evde yapılabilecek düzeyde ölçümler var ve de "ben yaptım müthişti!" geyiğinden kurtarıyor bizi. Çünkü bir hafta sonra "şunu ekledim acayip oldu" şeklinde bir başka buluş bizi yönlendirecektir.

Elektronik devreler bu konuda daha az ölçümle durumu idare ediyor. Ama Nico'nun belirttiği distorsiyon seviyesini yakalıyabiliyor muyuz bilemiyorum. Çünkü malzeme bilimi ayrı bir konu ve ölçmeden "ses güzel geliyor" diyoruz. Kimilerimiz için bu yeterli olabilir. Ama şahsen merak ediyorum, bu yüzden de bu konuya zaman ayırıyorum.

Öğreniyoruz birşeyler işte. Yarın ölçümler var, bir aksilik çıkmazsa..

[berat23]

şöyleki az çok dalga fiziğinden anlayan biri olarak kabin içindeki milimetre düzeyindeki hareketlerin bile iç rezonansı etkileyeceğini ,oluşan duran dalgaları köşelerdeki rezonansları düşündükçe iş sanki bana içinden çıkılmazmış gibi geliyor.belki bilgi eksikliğinden veya tecrübe eksikliğinden ama şu anki durumum bu.

aslında amplilere mühendis gözü ile bakarsan başarı olmuyor.meslela hehangi bir elektronik müh. yüksek doğruluklu bir ampli yapabilir .inanılmaz düşük distorsiyon gürültü seviyeleri yakalanabilir ki bunlar oluyor(bkz:ekg cihazları,bilumum tıbbi cihaz) ama bunlar odyofilleri tamin edici omuyor. örneğin solid state tasarımlar her zaman daha yüksek doğrulukla çalışmasına rağmen üst seviye sistemlerde tube tınısı daha çok tercih edilir.yani referans noktamız ölümler değil daha çok kulak olduğu zaman başarı geliyor.keşke kulağımızın frekans tepkisini ölçebilsekte ona göre bir sistem yapsak pure hi-fi diyebileceğiz.

bende keza birçok ampli düşüncesi bir kısım başlanmış yarım işler yığınla komponent arasında kalmanın başarısızlığıyla bunları söylüyorum.kafam sadece bu işte olsa belki başarıda gelecek ama toplayamıyorum.insan okulamı gitsem ,tekrar sınavamı girsem ,yok en iyisi devam hatta üstten ders alsam ,ama dün mezunlardan şu şunu dedi,bu arada kızarakadşımdandamı ayrılsam diye düşünürken gerilim ölçmek bana t/s parametrelerini çıkarmaktan zor geliyor

[grii_35]

arkadaşlar siz kabin tasarımı konusunda baya uçmuşlsunuz sanırım ben normal sub woofer lar içni kabin tasarımı yapıyorum alt frekanslarda yüksek performans için bunun dışında normal kabinler için ise yüksek oranda görselliği ön planda tutabilecedeğim kabinler tasarlıyorum. bunun dışında bas knousuna gelirsek ilk etapta şunu söyliyeyim eğer portlu bir kabin tasarlıycaksanız kesinlikle hava akış yolunu yani potu olabildiğince akıcı hatlarla ve köşeleri yok ederek yani ek yerlerindeki köşelere macun çekip o köşeleri yuvarlıyarak kabin tasarlamaya çalışın inanın o köşelerin yok edilmesi seste daha doğrusu alt frekanslarda fark yaratıyor