DIY Audio Türkiye Forum

[hoparlör]

Sorun davulun tek noktadan ses çıkarması değil, senin o sesi iki kulağında işitmen. Ancak böylece sesin hangi yönden geldiğini algılayabilirsin. Ancak davulun sesinin yönünü bas frekanslardan değil, orta ve üst frekanslardan ayırd edebilirsin. İnsan kulağı bas seslerin yönünü anlayamaz, ancak doğrusal hareket eden orta-üst frekansları ayırd edebilir. Yön duygusunu veren budur, davulcu bas davuluna da vursa kroskese de vursa, yön bilgisini veren aslında ana sesin daha üst frekanslara doğru giden harmonikleridir.

Düzlemde bir noktayı en az iki referansla tanımlayabilirsin ya, işte kulak da buna benzer çalışır. Sahne duygusu da her iki kulağına gelen sesin beyinde konumlandırılmasıyla oluşur. Mono ses olursa dabul hep burnunun ucundadır

Bas seslerde özellikle 100Hz civarından itibaren mono bas kullanılabilir. Böyle tasarımlar üzerinde Nico Ras ile epey muhabbet etmiştik, halen bitirmediğim bir sistem de buna göre çalışıyor. Gene iki bas hoparlörü var, ama tek de olabilir. İki bas kullanmak her zaman için güç dağılımı ve sesin odada yayılımı açısından avantajlı, ama ses mono, yani stereo ses mono olarak birleştiriliyor. Kulağın bunu ayırd etmesi imkansız, netekim ben de fark edemedim.

Kayıt teknolojisi ise çok değişti, bilgisayarda senfonik müzik bile master kayıt kullanılmadan bir kaç partisyondan üretilebiliyor. Yani oldukça yapay olabiliyor, bu durumda bu işi iyi bilen birinin gerçekten insan kulağının yapısına göre doğallığı bozmadan master kayıt oluşturması elzem oluyor. Kayıt kısacası bambaşka bir alan ve aslında çaldığımız ve yeniden aslına uygun olarak ürettiğimiz müzik gerçekte kaydına sadık oluyor, müziğe sadıklık başka bir konu. Üzerinde fazla oynanmamış konser kayıtları bu sınıflamanın dışında, ya da unplugged yada gerçekten stüdyoya girmiş kayıtlar gibi.

Araç hoparlörleri aslında verimlidir, ancak hiçbir zaman şöyle bir hoparlör tasarladım acaba arabada nasıl olur diye üretilmezler. 15litre hacimde ve portlu kabinde 50Hz'de 90dB ses basıncı üretebilecek 12inç boyunda bir hoparlör lazım diye pazarlamacılar talep eder, adamlar da üretirler. Az hacimde az amfi gücüyle yüksek ses basıncı elde etmek önemlidir. Dolayısıyla bu tür hoparlörlerin çok çok azı, o da subwoofer olarak ya da bazen bas olarak kullanılabilirler. Çift 4 ohm bobinli, dev mıknatıslı vs. yapılar hep aracın aküsünden düşük voltajda besleme yapılabilsin diye ortaya atılmış tekniklerdir.

Evde kullanılacak hoparlörler ise daha düşük rezonans frekanslı, daha geniş frekans bandına sahip ve daha hafif konlu tasarımlardır. Çünkü gereken güç arabalardaki gibi yüksek akımla değil aynı zamanda yüksek voltajla da desteklendiğinden aynı güç için daha az akım gerektirecek şekilde üretilirler. Kapalı kabinler bu açıdan daha verimlidirler ancak bu verim hoparlörün Q faktörüne de çok bağlıdır. Dolayısıyla Q faktörünü belirleyen hoparlör parametreleri aslında amaçlanan kullanıma göre daha baştan belirlenerek üretime geçilir. Sonuç olarak araba süngeri olmak üzere üretilmiş sentetik süngerle ile banyoda kendinizi sabunlarsanız biraz kaşıntı tutar

[fatihcol]

Fatih abi kayıt ortamını işe katmadan düşün birde, benim düşüncem yanlışmı onu soruyorum? Sahnede tek davul olsa gerçeğe en yakın ses almak için mono swf kullanmak gerekmezmi ?
Şunu karıştırmayalım, hoparlörlerle dolu bir sahneden bahsetmiyorum. Hoparlörsüz ve mikrofonsuz bir sahneden bahsediyorum, tamamen orjinal, canlı.

Mono swf düşüncen söz olarak güzel, pratikte gerçek davul sesi için mümkün olmadığını düşünüyorum. Davul sesi, ses sisteminde en zor alınabilen sestir. Stereo dan vazgeçsek swf den de vazgeçmek zorunda kalınacağını düşünüyorum.

Açık havada, canlı olarak dinlediğimiz davulun sesi uzaktan hoş geliyor, fakat davulcuyu evimize davet edelim, 30 metre kare 2.5metre tavanlı odada davulun sesi çook yorucu olur. Çözüm davulu ufaltmak veya odayı büyütmek, (kayıttaki stereo ortamıda daha icad edilmemiş) sen olsan ne yapardın? Sıkıntının boyutunu irdeledikten sonra yapmaya karar verebileceğin iki seçenekte sana dezavantajlar doğuracak.

Çift kross davul çalan http://tr.wikipedia.org/wiki/Lars_Ulrich bu adamın çaldığı davulun sesini playback edeceğiz sence nasıl yapalım? (2 kros olması stereo gereksinimi için gerekli değildir.Davul kayıtta, mono mikrofonla kayıt edilecektir.)

Bu adamın davul sesini evde gerçek bir şekilde dinleyebilmek için tanesi 150 dolardan 2 tane 1kHz ulaşan 30cm pio sub kullandım, sonuç ne oldu biliyor musun? 600 dolarlık dali marka çift 16cm wf li 2 yollu bir çift kule; bu şarkıları daha şiddetli ve daha gerçekçi çalıyordu. Sebeb hoparlör ve davulcunun danimarkalı olmasından değildi. Sonuç oto hoparlörü otoya, ev hoparlörü eve...

İnanç cım kulelerin yanına sub koymayı mı düşünüyorsun?

Unutmayın: mono çok tehlikeli olabilir; hem kulak sağlığı açısından, hemde komşuların evden attırma spl limitini aşmak. Stereo da bu iki sorun kesinlikle yok olur.

[miriel]

Yani stereo swf ile 100Hz altı frekansların nereden geldiğini kulanka anlaşılamayacağı,
30 cm mono yerine 16 cm stereo hem komşular hem kulak açısından olumlu olacağı,
Stereo için odada daha etkin alt frekansların olacağı (1 bassa göre 2 bass için normaldir),
Maliyet artacağı,
Bunlar anlaşıldı teşekkürler.
Ama avantaj ne oluyor onu hala anlamadım Etkinlik isteniyorsa volum ayarından ayarlanabilir.
Kaliteyi arıyorsak komşuları eleyebiliriz, kulak için optimum noktayı yakalayacak ayarları kullanabiliriz
Kulelerin yanına swf kesinlikle ekleyeceğim için bu konuda böyle bol bol soru sordum kusuruma bakmayın özellikle başlık sahibi
Ses kalitesinde monodan vazgeçecek bir özelliği etkilese stereo sistem, tasarımıma 2 swf ekleyeceğim.

[fatihcol]

mid yükseldikçe; wf daha çok yükselmek zorunda.

[hoparlör]

Bu kesinlikle doğrudur, kulağın alt frekanslardaki duyarlığı azaldığından dengelemek için bir Linkwitz devresi ile baslar yukarı kaldırılıyor. Tıpkı loudness tuşunun yaptığı gibi ama çok daha yüksek oranda. Logaritmik bir eğimle daha doğal algılıyor kulağımız.

Sesin doğallığını veren bir başka faktör ise göğsümüzden hissettiğimiz düşük frekanslar. Kaliteli basların rezonans frekansları 20-30 Hz civarında, ancak her ev tipi hoparlörün değil. Pro basların çoğu 50Hz civarındadır, seslendirme açısından sorun yaratırlar. Ancak kaliteli bir mix ile kaydın gerçekleştirilmesiyle evde tekrardan üretildiğinde kulakta tam olarak duymasa bile daha doğal algılayacaktır sesi. Bu yüzden 10Hz'e inen kabinler high-end piyasasında görülür, barok müzik dinleyenler bunu isteyecektir çünkü hani şu kiliselerde bulunan devasa hava üflemeli orglar bu frekanslara inebilmektedir. Scanspeak gibi markalara baktığımızda da en yaygın hoparlör boyutunun 6-8 inç yani 16-20 cm arasında olduğu görülür, ancak rezonans frekansları da 20-30Hz arasıdır.
Piyasadaki çoğu subwoofer ise daha yüksek frekanslarda kalıyorlar, hele sinema amfileri gerçekten gümbürtü çıkarmak için yapılmışlar, ama alt frekanslar kayıp.
Son yaptığım kabinde de baslar çok abartılı kaldı, ancak geriye çektiğimde ses doğallığını kazandı. Yani idealinde subwoofer kullanmadan bu işi halletmek lazım ama uygun hoparlör bulamayınca 70Hz civarı rezonansı olan hoparlörlerle bu işi yapmaya kalkınca en pratik çözüm subwoofer kullanmak. Bu sefer de mono ya da stereo olması çok da önemli değil, ancak ben monoyu pek sevmiyorum, iki tane hoparlör görmek psikolojik olarak daha tatmin edici.
Komşular konusuna da kesinlikle katılıyorum, subwoofer denilen meret inanılmaz patavatsız birşey, 4 metre ötesinde oturursunuz normaldir. 4m mesafeden yaklaşık 85 Hz ancak sese dönüşür, 30Hz ise 11,4m, yani bu boyutta bir salonunuz yoksa komşularınız da size eşlik ediyor demektir. 10Hz gibi çok alt frekanslara inelim derseniz 34m gerekir ki dalga boyu ses oluşabilsin. Arabada ise en fazla 2-2,5 metre kadar mesafe kalıyor ki o zaman 140Hz den aşağısı duyulamıyor. Oda içerisinde gene yansımalardan dolayı biraz da şansımız var, alt frekanslar nispeten oluşabiliyor.
Ama genelde alt frekanslarda ses basıncını düşük tutmazsan biz değil çevredekiler dinliyor.

[dregoist]

bir süredir yazamadım ama zaten konu farklı bir boyutta tartışılmış.
fatih hocam daha siz yazmadan önce de ben stereonun en kaliteli olduğunu dile getirmiştim ve bunun da farkındaydım ama benim amacım sadece müzük dinlemek değil aynı zamanda film izlemek ve PC oyunlarında da kullanmak olduğundan 5.1 sistem kurmaya çalışıyorum malumununuz bu sistemlerde de subwoofer tektir ve vazgeçilmezdir.stereo hakkındaki hassasiyetiniz ve yorumlarınızda da kesinlikle haklısınız.

sesin orjinaline yapılan her türlü müdahalenin elektronik ya da mekanik distorsiyon olduğu doğru ama her kulağın ayrı bir kalite anlayışı olduğu da aşikar.aslında en orjinal halinin stereo oduğunu herkes bilir ama...
aması arayış işte...

laf arasında ben topiğimin fazla tıklanmammasından dert yanmadım sadece proğramın kullanılmasının anlatımı eğer tıklanmıyorsa sıkıcıdır daha fazla başlıkla insanları yormayayım anlamında yazmıştım.

kabin konusuna gelince hafif konlu ev tipi hoperlörlerin düşük frekanslarda daha yavaş frekans yanıtı olduğunu düşündüğümden sw da araba hoparlörü kullanmak istedim (belki yanılıyorumdur yorum beklerim)
sonuçta bu kabinle test ettiğim 40-50 80 ve 100Hz frekansları en azından amacıma göre tatminkar bir izlenim verdi ve özellikle 40Hz akorlu olduğunu

ve bu frekanslarda 6db yakın bir kazanç sağladığından portlu yapıp evde kullanamya karar verdim.

ama tekrar belirtmeliymki kaliteli bir müzik dinlemek ancak stereo ve hi-fi bir kulaklıkla olur

[hoparlör]

kabin konusuna gelince hafif konlu ev tipi hoperlörlerin düşük frekanslarda daha yavaş frekans yanıtı olduğunu düşündüğümden sw da araba hoparlörü kullanmak istedim (belki yanılıyorumdur yorum beklerim)

Hafif kon demek hoparlörün daha hızlı ve kolayca cevap verebilmesi demektir. Kon malzemesi ağırlaştıkça mıknatısın da daha güçlü, süspansiyonun da daha sert olması lazımdır ki hareket uygun bir noktada frenlenebilsin. Daha ufak mıknatısla daha hızlı cevap verebilirler. Tüm bu özellikler hoparlörün T/S parametrelerini de değiştirecektir.

[dregoist]

kabin içi sönümleme malzemem daha önce de söylediğim gibi polar ama düz değil de şekildeki gibi olursa yansıma alanı oluşturmayacaktır diye düşünüyorum...

[dregoist]

kabin konusuna gelince hafif konlu ev tipi hoperlörlerin düşük frekanslarda daha yavaş frekans yanıtı olduğunu düşündüğümden sw da araba hoparlörü kullanmak istedim (belki yanılıyorumdur yorum beklerim)

Hafif kon demek hoparlörün daha hızlı ve kolayca cevap verebilmesi demektir. Kon malzemesi ağırlaştıkça mıknatısın da daha güçlü, süspansiyonun da daha sert olması lazımdır ki hareket uygun bir noktada frenlenebilsin. Daha ufak mıknatısla daha hızlı cevap verebilirler. Tüm bu özellikler hoparlörün T/S parametrelerini de değiştirecektir.

hocam tşk açıklama için özellikle film seyrederken alt frekanslarda sert süspanlıyonlu ve ağır konlu (dolayısyla da büyük mıknatıslı) hoparlörlerden daha iyi netice alacağımı düşünmüştüm doğru mudur? ama dediğim gibi alt frekanslarda...

[hoparlör]

Doğrudur, aradaki en temek fark şudur.

HiFi sistemleri enstrüman alt frekanslarını müzikal olarak tınısını değiştirmeden net ve aslına uygun vermelidir. Bunun içinde hassas olmalı ve temel ses frekansının harmoniklerini de aslına uygun olarak yeniden üretmelidir, aslında amfiden gelen elektrik enerjisini akustik enerjiye çevirmelidir.

Ama sinema söz konusu olduğunda örneğin bir patlama sesinin pek çok temel sesi ve harmonikleri vardır. Patlayan bomba, yıkılan duvar, çalışan motor, devrilen bina vs. vs. Felaket senaryosu çizdim ama bu ses temiz ve net seslerden değil tam anlamıyla bir gümbürtüden oluşur. Gümbürtünün içindeki sesleri net ve temiz olarak algılayıp ayırd etmeniz gerekmez, yani gümbürtü dinlenilmez, sadece duyulur, işitilir.

Dolayısıyla gümbürtü aynı kendisi gibi gümbürtü şeklinde verilmelidir, ani ve gümbürdeyen bir sesle, titreşimle. Bu titreşim ise sesden çok mekaniktir, iki sene önce Eminence'in Türkiye distribütörü Ece Elektronik'e gitmiştim. Sinemalar için geliştirilen titreşim üretecini denemiştik.
http://www.eceelektronik.com/urun.asp?id=421
Amacım aslında kendi yaptığımız bir yarış arabası simülatöründe kullanmaktı. Zaten ses vardı, hatta titreşimli direksiyon vs. de vardı, yazılım da vardı ama koltuk ve iç kabini titretetecek birşey lazımdı. Sadece çalışma efekti için değil aynı zamanda çarpma, yoldan çıkıp kumlu alana girme ya da virajlarda içteki kasislerde girme gibi. Oldukça etkileyici idi, o zaman alıp kullanamamıştık, bütçe dardı vs. gibi nedenlerden.
Ama bu ürünü sinemalara verdiklerinden bahsetmişlerdi. İşte sinemanın böyle bir alanı var, duymak değil hissetmekle ilgili olanı. 40Hz'den aşağısında artık hissediyor insan, yaş ilerledikçe yukarılara çıkıyor, üst frekanslardan da aşağılara iniyor. Bu titreşim aracını evde kullnacaksanız ya çatı dublesiniz ya da müstakil eviniz olmalı. Yoksa dengesi bozulup yürümeye başlayan çamaşır makinası efektine sahip olursunuz ve komşular sizi döver.

Kısacası ev sineması hem işitsel hem de hissel anlamda aslında bir efekt aracıdır. Bu yüzden müzik dinlemek için değildir, müzik için de subwoofer tasarlanabilir, vardır da ama ev sineması ya da araba subwoofer'ından farklıdır. Tıpkı Fatih arkadaşımızn belirttiği gibi amaçlar farklıdır. Katedral orgunun 5 Hz civarına inen sesini aslına uygun dinlemek isterseniz o zaman katedral gibi salonunuz ve de HiFi subwoofer'ınız olmalıdır, ama sonuçta tüm bunlar da katedral efekti yaratmaktan öte gidemeyecektir. 6 metreyi geçmeyen salonlarda en uzak dinleme pozisyonu 5 metre ise 68Hz bu mesafede oluşacak en alt frekanstır ve daha alt frekanslar ancak salonda sağa sola çarparak mesafeyi uzatan ses sinyallerinden oluşabilir.

Bu arada polar kaplamanız bir harika olmuş, oldukça iyi bir fikir doğrusu. Portlu kabinlere yoğun bir kaplama yapılmamalıdır zaten, ama bu gerçekten iyi olmuş. Yalnız borunun etrafını ve tüm iç duvarları da kaplamalısınız derim.